پیام امام امیرالمؤمنین (علیه السلام)

آیة الله العظمی مکارم شیرازی با همکاری: جمعی از فضلاء و دانشمندان

جلد 4 -صفحه : 627/ 62
نمايش فراداده

‌صفحه‌ى 80

شرح و تفسير

آفرينش آسمانها

امام (عليه السلام) در فراز گذشته از اين خطبه، به كليّاتى از تدبير جهان آفرينش و قوانين حاكم بر آن و تنوّع و كثرت موجودات اشاره فرمود و در اين بخش و بخش هاى آينده، به جزئيات آن اشاره مىفرمايد و بحثهاى بسيار عميق و پر معنايى را درباره آفرينش آسمانها، فرشتگان، زمين و جهان پايين، آدم چگونگى آفرينش او و انواع روزى هايى كه در اختيار انسانها قرار داده، مطرح مىسازد.

نخست به سراغ آفرينش آسمان ها مىرود و مىفرمايد: «خداوند فاصله هاى وسيع و گشوده (كرات آسمانى) را بى آنكه بر چيزى تكيه داشته باشد نظام بخشيد و شكاف هاى ميان (هر كدام از كرات) را به هم پيوند داد». (وَ نَظَمَ بِلاَ تَعْلِيق رَهَوَاتِ (1) فُرَجِهَا، وَ لاَحَمَ (2) صُدُوعَ (3) انْفِرَاجِهَا).

در واقع امام (عليه السلام) در جمله اوّل به همان چيزى اشاره فرموده كه در قرآن مجيد دوبار به آن اشاره شده است. مىفرمايد: (اللهُ الَّذِي رَفَعَ السَّمواتِ بِغَيرِ عَمَد تَرَوْنَهَا) ; خداوند همان كس است كه آسمان را با ستونى نامرئى بر پا داشت». (4)

امروز هم همه دانشمندان فلكى تصريح مىكنند كه كرات آسمانها از هم جدا است و تعادل و نيروى جاذبه و دافعه هر كدام را در جايگاه خود قرار داده است.

1. «رَهَوات» جمع «رَهْوَة» به گفته بعضى از ارباب لغت (كتاب العين) به معناى برآمدگى بالاى كوههاست; ولى بسيارى ديگر از ارباب لغت آن را مادّه «رهو» (بر وزن سهو) به معناى گشاده و باز بودن، يا آرام بودن تفسير كرده اند و در خطبه بالا تفسير «رهوات» به نقاط گشاده، مناسب تر است و بعضى هم آن را از لغات اضداد دانسته اند كه به معناى مكان مرتفع و منخفض، هر دو مىآيد.

2. «لاَحَمَ» از مادّه «لحم» به معناى پر كردن شكاف چيزى و به اصطلاح، لحيم كردن است و شايد ريشه اصلى آن همان «لحم» به معناى گوشت باشد كه فاصله استخوان ها را پر مىكند.

3. «صُدوع» جمع «صَدْع» (بر وزن حرف) به معناى شكاف، يا شكافتن است.

4. سوره رعد، آيه 2. شبيه همين معنا با اندك تفاوتى در آيه 10 سوره لقمان آمده است; مىفرمايد خَلَقَ السَّمواتِ...