* ناخن گرفتن
236 يكى از محرمات احرام ناخن گرفتن است و در اين مسأله فرقى ميان موارد ذيل نيست:
ـ ناخن دست باشد يا پا.
ـ تمام ناخن را بچيند يا مقدارى از آن را.
ـ بچيند يا كوتاه كند يا بكند.
ـ با قيچى بچيند يا چاقو يا وسيله اى ديگر. (م454 تا 456)
237 چيدن ناخن در حال ناچارى اشكال ندارد; مثل آنكه مقدارى از آن افتاده باشد و قسمت باقيمانده آن موجب آزار انسان شود.(53) (م454)
* پوشاندن صورت
238 زن محرم نبايد تمام يا قسمتى از صورت خود را با نقاب يا روبند و مانند اينها بپوشاند. و صورت به مقدارى كه در وضو شسته مى شود بايد باز باشد. (هيجدهم از محرمات احرام)
239 قسمتى از صورت، حكم تمام صورت را دارد و در حال احرام نبايد آن را بپوشاند.(54) (م429)
240 در موارد زير پوشاندن صورت جايز است:
* گذاشتن صورت روى بالش، براى خوابيدن،
* گذاشتن دستها روى صورت.
* پايين انداختن چادر يا جامه اى كه بر سر افكنده تا مقابل چانه، براى رو گرفتن از نامحرم.(55) (م 430، 431 و 433)
*241 احتياط مستحب است كه وقتى چادر يا جامه را از سر پايين مى اندازد، با دست يا چيز ديگرى از صورت خود دور نگه دارد كه به صورت نچسبد.(56) (م434)
242 زن محرم براى نماز خواندن براى آنكه يقين كند تمام سر را پوشانده است، واجب است مقدارى از صورت را نيز بپوشاند، ولى واجب است(57) بعد از نماز فوراً آن قسمت از صورت را كه پوشانده است، باز كند. (م432)
243 احتياط واجب آن است كه زن محرم صورت خود را با حوله خشك نكند.(58) (س، 506)
244 بانوان، در حال احرام براى پوشيدن و بيرون آوردن مقنعه از سر، بايد سعى كنند صورتشان پوشيده نشود(59) ولى اگر سهواً پوشيده شود اشكال ندارد. (س، 507)
* بيرون آوردن خون از بدن(60)
245 در حال احرام زخم كردن بدن، خراشيدن آن كه باعث بيرون آمدن خون شود، خون گرفتن و حتى مسواك زدن(61) كه سبب زخم شدن لثه ها بشود حرام است. (م451)
246 بيرون آوردن خون از بدن ديگران، مثل خون گرفتن پزشك مُحرم از بدن بيمار يا كشيدن دندان او ـ هرچند خون بيايد ـ اشكال ندارد. (س524)
247 خاراندن بدن و مسواك كردن دندانها، اگر خون بيرون نيايد و خمير دندان خوشبو بكار نبرد، مانع ندارد.
248 بيرون آوردن خون از بدن خود در حال ناچارى; مثلا براى تشخيص بيمارى اشكال ندارد. (م452)
249 تزريق آمپول در حال احرام مانع ندارد، ولى اگر سبب بيرون آمدن خون از بدن مى شود تزريق نكند،(62) مگر در صورت نياز و ضرورت. (س، 487)
* كشيدن دندان
250 كشيدن يا كندن دندان، هر چند خون نيايد، بنابر احتياط(63) واجب بر شخص مُحرم حرام است.(64)
251 كشيدن دندان در حال ناچارى مانع ندارد، ولى بنابر احتياط واجب كفّاره دارد.(65)
* فُسوق
252 فسوق; يعنى دروغ گفتن، فحش دادن و فخرفروشى(66)به ديگران. (م372)
253 آنچه در بين مردم متعارف است كه به ديگرى دوستانه دستور مى دهد، يا درخواست مى كند; مثلا مى گويد: «يك ليوان آب به من بدهيد»، كه همراه با فخرفروشى به ديگران نمى باشد، اشكال ندارد. (س، 527)
* جِدال
254 قسم خوردن به «الله»، يا ترجمه آن به زبان ديگر; مثلا به «خدا» در مقام اثبات يا ردّ چيزى «جدال» است و از محرمات احرام شمرده شده است. (م373)
255 كلمه «لا» و «بلى» دخالتى در مطلب ندارد،(67) بنابراين اگر بدون اين دو كلمه هم قسم بخورد، جدال است. (همان)
256 بنا بر احتياط واجب، ساير اسماء الهى; مانند رحمان، رحيم، خالق السموات و الأرض، حكم «الله» را دارد و در حال احرام از قسم خوردن به اين الفاظ نيز بايد پرهيز شود.(68) (م375)
257 در مقام ضرورت، براى اثبات حق يا ردّ باطل قسم خوردن به «الله» و غير آن جايز است.(69) (م376)
* كندن درخت و گياه حرم
258 كندن و قطع كردن درختان و گياهانى كه در منطقه حَرَم روييده است، بر مُحرم و غير مُحرم حرام است و اين از مُحرَّمات مخصوص حَرَم است. (بيست و سوم از محرمات احرام و مسأله 478)
*259 در موارد زير كندن درخت و گياه حرم جايز است:
* درخت يا گياهى كه خودش در منزلش كاشته است.
* درختان ميوه.(70)
* گياهى به نام اِذْخِر.(71)
* گياهى كه بر اثر راه رفتن ـ به طور متعارف ـ كنده شود.
(م469 و 473 و 479)
* شكار حيوانات صحرايى
260 در حال احرام، شكار حيوان صحرايى كه وحشى باشد حرام است، مگر آنكه از آزار آن بترسد. (مناسك، ص152)
261 شكار حيوانات دريايى; مانند ماهى و خوردن گوشت آنها در حال احرام اشكال ندارد. (م307)
262 ذبح و خوردن گوشت حيوانات اهلى; مانند مرغ خانگى و گوسفند، مانع ندارد. (م308)
263 احتياط واجب است كه در حال احرام، زنبور را اگر قصد اذيت او را ندارد، نكشد. (م310)
264 صيد ملخ و ساير پرندگان در حال احرام جايز نيست. (م309)
بخش سوّم
كودكان و عمره مفرده و...
1ـ كودكان و اعمال عمره مفرده
2ـ مستحبات مكّه مكرّمه
3ـ نماز زائران در مكه و مدينه
4ـ اجازه شوهر
5ـ همراه
6ـ نيابت
7ـ مسائل متفرقه