كودكان و اعمال عُمره - م‍ن‍اس‍ک‌ ح‍ج‌ وی‍ژه‌ ب‍ان‍وان‌ م‍طاب‍ق‌ ب‍ا ف‍ت‍اوای‌ ام‍ام‌ خ‍م‍ی‍ن‍ی‌ ب‍ا ح‍واش‍ی‌ م‍راج‍ع‌ ت‍ق‍ل‍ی‍د نسخه متنی

كودكان و اعمال عُمره

265 چون برخى از بانوان فرزندان خردسال خود را در سفر عمره به همراه دارند، بخشى از احكام عمره كودكان را به طور مختصر مى آوريم:(72)

266 كودكان دو دسته اند:

1ـ «مُميِّز»، و آن كودكى است كه خوب و بد را تشخيص مى دهد و خودش مى تواند اعمال را به طور صحيح انجام دهد.

2ـ «غير مُميِّز»، كه به حدّ مميّز نرسيده است.

267 كودك مُميِّز، خودش مُحرم مى شود و اعمال را بجا مى آورد، و در مواردى كه خودش نتواند انجام دهد، سرپرست وى (مثلاً پدر يا مادر) او را در انجام اعمال يارى مى دهد.

268 كيفيّت اعمال كودك غير مُميِّز، بدين گونه است:

1ـ احرام: سرپرست وى لباس احرام بر او مى پوشاند و از طرف او نيّت احرام مى كند، و اگر مى تواند لبيّك ها را به طور صحيح پاسخ دهد، برايش مى گويد تا او هم بگويد، و اگر نمى تواند به طور صحيح پاسخ دهد، خودش از طرف او «لبيك ها» را مى گويد.

2ـ طواف: بايد او را طواف دهد، اگر كودك بتواند، بايد خودش راه برود، وگرنه او را حمل كرده، طواف مى دهند. و براى طواف و نماز طواف، اگر بتواند خودش وضو مى گيرد وگر نه بايد او را وضو دهند(73) يا او را در وضو كمك كنند و سرپرست وى از طرف او نيّت مى كند.

3ـ نماز طواف: سرپرست وى نماز را از طرف او مى خواند.

4ـ سعى: مانند طواف او را به سعى مى برند.

5ـ تقصير: قدرى از مو يا ناخن او را كوتاه مى كنند.

6ـ طواف نساء و نماز آن نيز همانند طواف عمره و نمازش انجام مى شود.

(تحريرالوسيله، ج1، ص371، م1 و مناسك، م8 و13 وس104 و105)

چند مسأله

269 محرم كردن طفل و بردن او براى اعمال عمره، واجب نمى باشد. بنابراين، افرادى كه كودكان خود را براى زيارت

همراه مى برند، اگر بخواهند آنها را مُحرم كنند، بايد كمال دقت

را داشته باشند تا تمامى اعمالشان به طور صحيح انجام شود

و با ناقص بودن اعمال، مشكلى در آينده براى آنها پيش

نيايد. (مناسك، م7)

270 كودكى كه براى عمره مفرده محرم شده است، بايد طواف نساء و نماز آن را نيز بجا آورد، و چنانچه انجام ندهد، نمى تواند ازدواج كند. (تحريرالوسيله، ج1، ص453، م7)

271 پسر بچه اى كه خَتنه نشده است، بنابر احتياط واجب، طوافش صحيح نيست، بنابراين بر اولياى كودكان است كه پسر بچه ختنه نشده را محرم نكنند. هر چند غير مميّز باشد.

(تحريرالوسيله، ج1، ص431، الرابع)

272 سرپرست طفل، بايد در مدّت احرام، او را از كارهايى كه بر مُحرم حرام است، باز دارد(74)

(تحريرالوسليه، ج1، ص371، م1، مناسك، م10)

273 در حال طواف و سعى، شرايط اين اعمال بايد مراعات شود; مثلا در حال طواف بايد بدن و لباس كودك پاك باشد(75) و شانه چپ او به طرف كعبه باشد(76) و در حال طواف و سعى بيدار باشد.(77) لذا توصيه مى شود كسانى كه نمى توانند نظارت كامل بر اعمال كودك داشته باشند، آن عزيزان را محرم نكنند.

(مناسك، ص526، س 13 و 14)

مستحبّات مكه معظَّمه

274 آداب و مستحبات شهر مكه ـ بجز آنچه در اعمال عمره بيان شد ـ از اين قرار است:

1ـ زياد ذكر خدا گفتن و خواندن آيات قرآن.

2ـ خواندن يك دور قرآن.

3ـ از آب زمزم بياشامد و بعد اين دعا را بخواند:

«أللَّهُمَّ اجْعَلْهُ عِلْماً نافِعاً و رِزْقاً واسِعاً وَشِفاءً مِنْ كُلِّ داء وَ سُقْم». و نيز بگويد: «بسْمِ اللهِ وَبِاللهِ وَالشُّكْرَ لِلّهِ».

4ـ مكرّر به كعبه نگاه كردن.

5ـ در هر شبانه روز ده مرتبه طواف كردن; در اول شب سه طواف، و در آخر شب سه طواف، و پس از اذان صبح دو طواف، و بعد ازظهر دو طواف.

6ـ هنگام توقف در مكه، به تعداد روزهاى سال; يعنى سيصد و شصت مرتبه طواف كند و اگر اين مقدار نشد پنجاه و دو مرتبه و اگر آن هم ممكن نشد هر مقدار كه بتواند. (م1310)

طـواف وِداع

275 براى كسى كه مى خواهد از مكّه بيرون رود مستحب است طواف وداع انجام دهد. (م1312)

276 طواف وداع نيز هفت شوط است و نماز آن هم مستحب مى باشد. (م1312)

277 مستحب است كه از خداوند متعال توفيق مراجعت را بطلبد. (م1312)

اجازه شوهر

278 اگر زن، بخواهد عمره مستحبى بجا آورد، بايد از شوهرش اجازه بگيرد. (تحريرالوسيله، ج1، ص384، م52 و س87)

279 اگر انجام عمره مفرده بر زن واجب شده باشد، براى رفتن به عمره اجازه شوهر شرط نيست،(78) و براى شوهر هم جايز نيست كه او را از رفتن منع كند. (همان)

همراه

280 اگر زن بتواند به تنهايى به عمره برود و بر خود نترسد، شرط نيست كه مَحرمى همراه او باشد، ولى اگر امنيّت ندارد

و تنها نمى تواند به عمره برود، واجب است يكى از محارم يا فرد مورد اطمينانى را همراه ببرد.

(تحريرالوسيله، ج1، ص384، م53)

نيابت

281 زنى كه شرايط نيابت را داشته باشد، مى تواند در

انجام عمره، نايب زن يا مردى باشد; مثلا اگر مردى براى انجام عمره وصيت كرده است، همسر يا دختر او هم مى تواند

به نيابت از او عمره بجا آورد.

(تحريرالوسيله، ج1، ص392، م2)

282 كسى كه براى انجام عمره، نايب مى شود بايد اين شرايط را داشته باشد:

1ـ بلوغ، بنابراحتياط واجب،(79) (نيابت كودك غير بالغ صحيح نيست).

2ـ عقل، (ديوانه نمى تواند نايب شود).

3ـ ايمان، (نايب بايد شيعه دوازده امامى باشد).

4ـ اعتماد و اطمينان به انجام دادن اعمال.(80)

5ـ شناخت افعال و احكام عمره، هرچند با راهنمايى ديگرى; مثلا روحانى كاروان در هنگام عمل.

6ـ بتواند اعمال عمره را خودش انجام دهد; يعنى نايب معذور درترك برخى از افعال عمره نباشد،(81) پس اگرخودش نمى تواند طواف يا سعى را انجام دهد نيابتش صحيح نيست. (م107)

283 زن مى تواند مردى را براى انجام عمره، نايب خود قرار دهد، همان گونه كه مى تواند، به زنى نيابت بدهد. (م107)