ترك نماز طواف - م‍ن‍اس‍ک‌ ح‍ج‌ وی‍ژه‌ ب‍ان‍وان‌ م‍طاب‍ق‌ ب‍ا ف‍ت‍اوای‌ ام‍ام‌ خ‍م‍ی‍ن‍ی‌ ب‍ا ح‍واش‍ی‌ م‍راج‍ع‌ ت‍ق‍ل‍ی‍د نسخه متنی

ترك نماز طواف

156 اگر خواندن نماز طواف را فراموش كند، و در بين سعى يادش بيايد، از همانجا سعى را رها كند و برگردد و دو ركعت نماز را بخواند وسپس سعى را از همانجا(2) ادامه دهد و طواف كند. (م783)

157 اگر نماز طواف را فراموش كند و اعمال پس از آن را انجام دهد، بايد نماز طواف را بخواند، ولى لازم نيست اعمال بعدى را دوباره انجام دهد، گرچه احتياط مستحب است، دوباره بجاآورد. (م784)

شكيات نماز طواف

158 اگر انسان در تعداد ركعت هاى نماز طواف شك كند، نمازش باطل است و بايد دوباره بخواند. (م776)

159 اگر در انجام جزئى از اجزاى نماز طواف شك كند; يعنى نمى داند آن جزء را به جا آورده است يا نه، اگر جزء بعدى را شروع نكرده است; يعنى هنوز از محل آن جزء نگذشته است، بايد آن را بجا آورد، ولى اگر از محل آن گذشته است، به چنين شكى اعتنا

نمى كند و نماز را ادامه مى دهد و صحيح است; مثلا اگر در ركعت دوّم پس از سجده، قبل از شروع كردن تشهّد، شك كند يك سجده به جا آورده يا دو سجده، بايد يك سجده ديگر بجا آورد، ولى اگر تشهد را شروع كرده باشد، لازم نيست سجده ديگرى انجام دهد و نماز صحيح است. (توضيح المسائل، م1168)

160 اگر در صحّتِ جزئى از نماز طواف شك كند; يعنى نمى داند جزئى كه بجا آورد، صحيح انجام شده يا نه، بنا مى گذارد بر صحيح بودن آن و نماز را ادامه مى دهد و صحيح است; مثلا در صحّت كلمه يا آيه اى كه خوانده است شك مى كند، به شك خود اعتنا نكند. (همان)

وظيفه حائض نسبت به نماز طواف

*161 اگر زن، بعد از طواف عمره و قبل از نماز آن يا در بين نماز حائض شود، بايد فوراً از مسجد خارج شود و در اين فرض، مسأله دو صورت دارد:

* اگر مى تواند صبر كند تا از حيض پاك شود، بايد صبر كند و پس از پاك شدن، نماز طواف و بقيه اعمال عمره را بجا آورد و عمره او صحيح است.

* اگر نمى تواند صبر كند بايد براى نماز نايب بگيرد و سعى و تقصير را خودش بجا آورد، با مراعات ترتيب بين اعمال. (س811)

162 اگر زن، در احرام عمره پس از نمازطواف حائض شود، مشكلى براى سعى و تقصير پيش نمى آيد، هرچند بين سعى حائض شود، چون در سعى وتقصير، طهارت شرط نيست و محل سعى جزو مسجد نمى باشد، بنابراين بايد سعى و تقصير را انجام دهد و وظيفه او نسبت به طواف نساء همان است كه در مسأله قبل گفته شد. (س،831 و 862)

وظيفه مستحاضه

163 وظيفه مستحاضه، همانگونه است كه براى طواف درگذشت.

مستحبّات نماز طواف

164 در نماز طواف مستحب است بعد از حمد در ركعت اول سوره توحيد }قُلْ هُوَ الله اَحَدْ{ و در ركعت دوم سوره جَحْد }قُلْ يـا أيّهـا الْكـافِرُونَ{ را بخواند،(3) و پس از نماز، حمد و ثناى الهى را به جا آورد و صلوات بر محمد و آل محمد بفرستد و از خداوند عالم، طلب قبول نمايد و بگويد:

« أَللَّهُمَّ تَقَبَّلْ مِنّي، وَلا تَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنّي . أَ لْحَمْدُ للهِِ بِمَحامِدِهِ كُلِّها عَلى نَعْمائِهِ كُلِّها، حَتى يَنْتَهِيَ الْحَمْدُ إِلى ما يُحِبُّ وَيَرْضى ، أَللَّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَتَقَبَّلْ مِنّي وَطَهِّرْ قَلْبِي وَزَكِّ عَمَلي » .

مستحبّات قبل از سعى

165 مستحب است پس از نماز طواف و پيش از سعى، قدرى از آب زمزم بياشامد و بر سر و پشت و شكم خود بريزد و بگويد:

«أَللَّهُمَّ اجْعَلْهُ عِلْماً نافِعاً، وَرِزْقاً واسِعاً، وَشِفاءً مِنْ كُلِّ داء وَسُقْم».

سپس با آرامى دل و بدن، بالاى صفا رفته و به خانه كعبه نگاه كند و به ركن حجرالأسود رو نمايد و حمد و ثناى الهى را بجاآورد و نعمتهاى الهى را بخاطر بياورد، و اين ذكرها را بگويد:

«اللهُ اكْبَرُ» هفت مرتبه.

«اَلحَمْدُللهِِ» هفت مرتبه.

«لا اِلهَ اِلاّ اللهُ» هفت مرتبه.

« لا إِلهَ اِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ ، لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ، يُحْيِي وَيُمِيْتُ وَهُوَ حَيٌّ لا يَمُوتُ، بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَهُوَ عَلى كُلِّ شَيْء قَدِيرٌ » سه مرتبه .

پس صلوات بر محمد و آل محمد بفرستد.

سپس بگويد:

«اَلحَمْدُ للهِِ» صد مرتبه.

«سُبحانَ اللهِ» صد مرتبه.

سعى بين صفا و مروه

166 پس از انجام نماز طواف، بايد هفت مرتبه فاصله بين «صفا» تا «مروه» را كه امروزه به صورت سالنى ساخته شده و كنار مسجدالحرام قرار دارد، بپيمايد و اين عمل، «سعى» ناميده مى شود. (م825)

167 سعى بايد از صفا آغاز و به مروه ختم شود. (م828)

168 پيمودن فاصله صفا تا مروه يك مرتبه و برگشتن از مروه به صفا مرتبه دوّم به حساب مى آيد; بنابراين شَوْطِ(4) هفتم سعى بر مروه ختم مى شود. (م827)

169 نشستن و استراحت كردن و رفع خستگى بر بالاى صفا و مروه و در بين آنها(5) جايز است و اگر در بين سعى باشد، بايد از همانجا كه سعى را قطع كرده، ادامه دهد. (م838)

170 سعى بين صفا و مروه لازم نيست با وضو و طهارت انجام شود، گرچه احتياط مستحب است، بنابراين زن حائض نيز بايد سعى را خودش بجا آورد. (م831)

171 سعى در طبقه دوّم و در پشت بام چون بالاتر از دو كوه مى باشد، اشكال دارد. (م876)

172 در سعى، وقتى كه به طرف مروه مى رود واجب است رو به مروه و وقتى كه به طرف صفا مى رود، رو به صفا باشد، پس اگر عقب عقب برود، يا به پهلو به طرف صفا يا مروه برود، باطل است، ولى نگاه كردن به چپ و راست و گاهى به پشت سر مثلا براى آنكه ببيند همراهان او مى آيند يا نه اشكال ندارد. (م837)

173 تأخير انداختن سعى و فاصله زياد بين نماز طواف و سعى; مثلا براى برطرف شدن خستگى يا تمام شدن طواف دوستان، اشكال ندارد ولى تأخير انداختن سعى به روز بعد، بدون عذر جايز نيست.(6) (م839 و 840)

174 اگر شخصى متوجه شودكه سعى رااز مروه شروع كرده، بايد سعى را دوباره انجام دهد و اگر تقصير نكرده، تقصير كند.(7) (م858)

175 محل سعى مسجد نيست، بنابراين كسى كه نبايد به مسجدالحرام برود، مانند زن حائض، مى تواند به محل سعى برود و سعى را نيز بايد خودش بجا آورد. با مراعات ترتيب بين طواف و نماز طواف و سعى. (م862)

176 در قسمتى(8) از سعى كه مردان هَرْوَلَهْ مى كنند; يعنى كمى تندتر مى روند، اين عمل تنها بر مردان مستحب است و براى بانوان مستحب نمى باشد. (مناسك، ص339)

كم و زياد كردن سعى

* زياد كردن سعى

177 اگر عمداً بيش از هفت شوط سعى كند، باطل است. (م843)

178 اگر سهواً بيش از هفت شوط بجا آورد، سعى صحيح است و اگر در بين سعى متوجه شود، بهتر است از همانجا رها كند گرچه مى تواند هفت دور دوّم را نيز تكميل كند.(9) (م844)

* كم كردن سعى

179 اگر سهواً سعى را كمتر از هفت شوط بجا آورد، هر وقت يادش بيايد واجب است آن را تمام كند(10) و اگر از مكه رفته است در صورتى كه مشقّت نداشته باشد، بايد برگردد و اگر نمى تواند برگردد، بايد براى اتمام سعى، نايب بگيرد. (م845)

180 اگر مقدار فراموش شده بيش از سه شوط است; يعنى كمتر از چهار شوط سعى بجا آورده، احتياط مستحب(11) است،

همان سعى را تمام كند و هفت شوط ديگر بجا آورد، مگر آن كه

مقدار سعى انجام شده كمتر از يك شوط باشد كه در اين صورت احتياط واجب است كه سعى را به طور كامل دوباره انجام دهد.(12) (م846)

شكيّات سعى

* شك در تعداد شوطها

181 اگر در بين سعى، در تعداد دورها شك كند، مسأله دو صورت دارد:

الف: شك بين هفت و بيشتر:

1ـ قبل از پايان دور ؤ سعى باطل است.

2ـ بعد از پايان دور ؤ اعتنا نكند و سعى صحيح است.

ب: شك بين هفت و كمتر و عددهاى كمتر از هفت; مثلا شك دارد سه شوط بجا آورده يا پنج شوط ؤ سعى باطل است.

182 و اگر پس از سعى، در تعداد دورها شك كند، اين مسأله نيز دو صورت دارد:(13)

الف: قبل از تقصير:

1ـ شك بين هفت و بيشتر از هفت ؤ اعتبار ندارد و سعى صحيح است.

2ـ در شك بين هفت و كمتر از آن ؤ كمبود احتمالى را بجاآورد و سعى صحيح است.

ب: پس از تقصير ؤ به اين شك اعتنا نكند و سعيش صحيح است.(14) (م850 و 852)

* شك در صحّت سعى

183 اگر بعد از فارغ شدن از سعى يا هر دورى از آن شك كند كه دُرست بجا آورده يا نه، به اين شك اعتنا نكند و سعيش صحيح است و همينطور اگر در بين رفت و آمد شك كند كه جزء پيش از آن صحيح بوده يا نه، اعتنا نكند. (م851)