نماز زائران در مدينه و مكّه - م‍ن‍اس‍ک‌ ح‍ج‌ وی‍ژه‌ ب‍ان‍وان‌ م‍طاب‍ق‌ ب‍ا ف‍ت‍اوای‌ ام‍ام‌ خ‍م‍ی‍ن‍ی‌ ب‍ا ح‍واش‍ی‌ م‍راج‍ع‌ ت‍ق‍ل‍ی‍د نسخه متنی

نماز زائران در مدينه و مكّه

284 زائرانى كه در مدينه منوره يا مكه مكرّمه حداقل ده روز مى مانند نمازشان در اين دو شهر تمام است و رفتن به مزار شهداى اُحُدْ و مسجد قبا و مسجد ذوقبلتين اين مسأله را تغيير نمى دهد. (توضيح المسائل، احكام مسافر)

285 زائرانى كه كمتر از ده روز در مدينه يا در مكّه مى مانند، نمازهاى چهارركعتى را بايد دوركعتى بخوانند، بجز در مسجدالحرام و مسجدالنبى(صلى الله عليه وآله) كه حكم آن خواهد آمد. (م1316)

286 مسافرى كه بايد نمازهاى چهار ركعتى را شكسته بخواند مى تواند در مسجدالحرام و مسجدالنبى(صلى الله عليه وآله)، آن نمازها را شكسته يا تمام بخواند و اين حكم اختصاص به مسجد اصلى ندارد و در جاهاى توسعه يافته مسجد هم جارى است.(82) (م1316)

287 خارج شدن از مسجدالحرام يا مسجد النبى(صلى الله عليه وآله) هنگام شروع نماز جماعت جايز نيست و بر شيعيان واجب است كه در اين نماز جماعت ها شركت كنند.(83) (م1313)

288 شركت در نماز جماعت اهل سنت اختصاص به مسجدالحرام و مسجدالنبى ندارد و در ديگر مساجد هم از نماز واجب كفايت مى كند.(84) (م1315)

289 سجده كردن بر سنگهايى كه هم اكنون مسجدالحرام و مسجدالنبى(صلى الله عليه وآله) با آنها فرش شده است، اشكال ندارد. (م1314)

290 درمسجدالنبى(صلى الله عليه وآله) سجده كردن روى فرشهاى مسجد مانع ندارد و مهر گذاشتن جايز نيست(85) و لازم نيست در جايى كه سنگ است نماز بخوانند(86) و لازم نيست حصير و مانند آن با خود ببرند،

ولى اگر مراعات كنند كه موجب توهين نشود وحصير براى جا نماز با خودداشته باشند وروى آن نماز بخوانند، به طورى كه متعارف ساير مسلمين است اشكال ندارد، ليكن تأكيد مى شود از عملى كه موجب هتك وانگشت نما شدن باشد، اجتناب نمايند. (م1334 و1335)

مسائل متفرّقه

291 بيرون بردن قرآن هايى كه در مسجدالحرام و مسجدالنبى(صلى الله عليه وآله)است بدون آن كه از متصدى آنها اجازه بگيرند جايز نيستواگراز مسجدبيرون آورده باشندبايدبرگردانده شود. (س1346)

292 آوردن سنگ از صفا و مروه جايز نيست.(87) (س1347)

293 اگر در منطقه حرم چيزى پيدا كند، برداشتن آن كراهت شديد دارد، بلكه احتياط(88) آن است كه برندارد. (م1330)

294 اگر در منطقه حرم چيزى پيدا كند و بردارد، پس اگر:

* قيمت آن از يك درهم كمتر باشد، مى تواند به قصد آن كه مِلك خودش باشد بردارد.

* قيمت آن يك درهم(89) يا بيشتر است،(90) بايد تا يك سال اعلام كند تا صاحبش پيدا شود پس اگر صاحبش پيدا نشد، مى تواند(91) آن را براى صاحبش به فقير صدقه بدهد، يا براى صاحبش نگهدارى كند، تا پيدا شود. (م1331 و 1332)

الحمد لله اوّلا وآخراً

زيارت پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله)

أَشْهَدُ أنْ لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لا شَريكَ لَهُ، وَأَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ، وَأَشْهَدُ أَنَّكَ رَسُولُ اللهِ، وَأَنَّكَ مُحَمَّدُ بنُ عَبْدِاللهِ، وَأَشْهَدُ أَنَّكَ قَدْ بَلَّغْتَ رِسالاتِ رَبِّكَ، وَنَصَحْتَ لاُِمَّتِكَ، وجاهَدْتَ فِي سَبيلِ اللهِ، وَعَبَدْتَ اللهَ حَتّى أَتاكَ الْيَقينُ بالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ، وَأَدَّيْتَ الَّذي عَلَيْكَ مِنَ الْحَقِّ، وَأَنَّكَ قَدْ رَؤُفْتَ بِالْمُؤْمِنِينَ، وَغَلُظْتَ عَلَى الْكافِريِنَ، فَبَلَغَ اللهُ بِكَ أَفْضَلَ شَرَفِ مَحَلِّ الْمُكَرَّمينَ; اَلْحَمْدُ للهِِ الَّذِي اسْتَنْقَذَنا بِكَ مِنَ الْشِّرْكِ وَالضَّلالَةِ، اَللّهُمَّ فَاجْعَلْ صلَواتِكَ وَصَلَوةِ مَلائِكَتِكَ الْمُقَرَّبِينَ، وَعِبادِكَ الصّالِحِينَ، وَأنْبِيائِكَ الْمُرْسَلِينَ، وَأَهلَ السَّماواتِ وَالاْرَضِينَ، وَمَنْ سَبَّحَ لَكَ يا رَبَّ الْعالَمِينَ مِنَ الاَْوَّلِينَ والاْخِرِينَ عَلى مُحَمَّد عَبْدِكَ وَرَسُولِكَ وَنَبِيِّكَ وَنَجِيبِكَ وَحَبيبِكَ وَخاصَّتِكَ وَصَفيِّكَ وَصَفْوَتِكَ وَخِيَرَتِكَ مِنْ خَلْقِكَ; اَللّهُمَّ أعْطِهِ الدَّرَجَةَ الرَّفيعَةَ، وَآتِهِ الْوَسِيلَةَ مِنَ الْجَنَّةِ، وَابْعَثْهُ مَقاماً مَحْمُوداً يَغْبِطُهُ بِهِ الاْوَّلُونَ وَالآخِرُونَ; أَللّهُمَّ إِنَّكَ قُلْتَ: )وَلَوْ أنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أنْفُسَهُمْ جاؤُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللهَ وَاسْتَغفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللهَ تَوّاباً رَحيماً( وَإنّي أَتَيتُكَ مُستَغْفِراً تائِباً مِنْ ذُنُوبي، وَإِنّي أتوَجَّهُ بِكَ إِلىَ اللهِ عَزَّوَجَلَّ رَبِّي ورَبِّكَ لِيَغْفِرَ لي ذُنُوبي.(92)

زيارت حضرت فاطمه(عليها السلام)

اَلسَّلامُ عَلَيكِ يا مُمْتَحَنَةُ قَدِ اْمتَحَنَكِ الَّذي خَلَقَكِ قَبْلَ أَنْ يَخْلُقَكِ، فَوَجَدَكِ لِمَا امْتَحَنَكِ صابِرَةً، وَنَحنُ لَكِ أَوْلياءُ، صابِرُونَ وَمُصَدِّقُونَ لِكُلِّ ما أَتانا بِهِ أَبُوكِ صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ وأَتانا بِهِ وَصِيُّهُ، فَإِنّا نَسْأَلـُكِ إنْ كُنّا صَدَّقْناكِ إلاّ اَلْحَقْتِنا بتَصْدِيقِنا لَهُما لِنُبَشِّرَ أنفُسَنا بِأَنـّا قَدْ طَهُرْنا بِوِلايَتِكِ.

اَلسَّلامُ عَلَيكِ يا بِنْتَ رَسُولِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَيْكِ يا بِنْتَ نَبِيِّ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَيْكِ يا بِنْتَ خَليلِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَيْكِ يا بِنْتَ أَمينِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَيْكِ يا بِنْتَ خَيْرِ خَلْقِ اللهِ، أُشْهِدُ اللهَ وَرَسُولَهُ ومَلائِكَتَهُ أَنِّي راض عَمَّنْ رَضيتِ عَنْهُ، ساخِطٌ عَلى مَنْ سَخِطْتِ عَلَيهِ، مُتَبَرِّئٌ مِمَّنْ تَبَرَّأْتِ مِنْهُ، مُوال لِمَنْ والَيْتِ، مُعاد لِمَنْ عادَيْتِ، مُبْغِضٌ لِمَنْ اَبْغَضْتِ، مُحِبٌّ لِمَنْ أحْبَبْتِ، وَكَفى بِاللهِ شَهيداً وَحَسيباً وَجازِياً وَمُثيباً.

پس از آن، بر پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله)وامامان(عليهم السلام) صلوات فرستاده شود.(93)

زيارت ائمه بقيع(عليهم السلام)(94)

اَلسَّلامُ عَلَيْكُم أَئِمَّةَ الهُدى، اَلسَّلامُ عَلَيْكُم أهْلَ التَّقْوى، اَلسَّلامُ عَلَيْكُمْ أَيُّها الْحُجَجُ عَلى أَهْلِ الدُّنيا، السَّلامُ عَلَيْكُم أيُّهاَ القُوّامُ فِي الْبَريَّةِ بِالقِسْطِ، اَلسَّلامُ عَلَيْكُمْ أَهلَ الصَّفْوَةِ، اَلسَّلامُ عَلَيْكُم آلَ رَسُولِ اللهِ ، اَلسَّلامُ عَلَيْكُم أَهْلَ النَّجْوى، أَشْهَدُ أنَّكُمْ قَدْ بَلَّغْتُمْ ونَصَحْتُمْ وَصَبَرْتُمْ في ذاتِ اللهِ، وَكُذِّبْتُمْ وَأُسِيءَ إلَيْكُمْ فَغَفَرْتُمْ، وَأَشْهَدُ أنَّكُمُ الاَْئِمَّةُ الرّاشِدُونَ الْمُهْتَدُونَ، وَأَنَّ طاعَتَكُمْ مَفْرُوضَةٌ، وَأَنَّ قَوْلَكُمُ الصِّدْقُ، وَأَنَّكُمْ دَعَوْتُمْ فَلَمْ تُجابُوا، وأَمَرْتُمْ فَلَمْ تُطاعُوا، وَأنَّكُمْ دَعائِمُ الدِّينِ، وَأرْكانُ الاْرْضِ، لَمْ تَزالُوا بِعَيْنِ اللهِ يَنسَخُكُمْ مِنْ أَصْلابِ كُلِّ

مُطَهَّر، ويَنْقُلُكُمْ مِنْ أَرْحامِ الْمُطَهَّراتِ، لَمْ تُدَنِّسْكُمُ الْجّاهِلِيَّةُ الْجَهْلاءُ، وَلَمْ تَشْرَكْ فِيكُمْ فِتَنُ الأهْواءِ، طِبْتُمْ وَطابَ مَنْبَتُكُمْ مَنَّ بِكُمْ عَلَينا دَيّانُ الدِّينِ، فَجَعَلَكُمْ فِي بُيُوت أَذِنَ اللهُ أنْ تُرْفَعَ وَيُذْكَرَ فيهَا اسْمُهُ وَجَعَلَ صَلاتَنا عَلَيْكُمْ رَحْمَةً لَنا وَكَفّارَةً لِذُنُوبِنا إِذِ اْختارَكُمُ اللهُ لَنا وَطَيَّبَ خَلْقَنا بِما مَنَّ عَلَينا مِنْ وِلايَتِكُمْ وَكُنّا عِنْدَهُ مُسَمِّينَ بِعِلْمِكُمْ، مُعْتَرِفينَ بتَصْديقِنا إيّاكُمْ وَهذا مَقامُ مَنْ أسْرَفَ وَأَخْطَأَ وَاسْتَكانَ وَأَقَرَّ بِما جَنى، وَرَجى بِمَقامِهِ الْخَلاصَ وَأَنْ يَسْتَنْقِذَهُ بِكُمْ مُسْتَنْقِذُ اْلهَلْكى مِنَ الرَّدى، فَكُونُوا لِي شُفَعاءَ فَقَدْ وَفَدْتُ إِليكُمْ إذْ رَغِبَ عَنْكُمْ أهْلُ الدُّنْيا، وَاتَّخَذُوا آياتِ اللهِ هُزُواً، وَاسْتَكْبَرُوا عَنها.

يا مَنْ هُوَ قائِمٌ لا يَسْهُوْ، ودائِمٌ لا يَلْهُو، وَمُحيِطٌ بِكُلِّ شَىْء، لَكَ الْمَنُّ بِما وَفَّقْتَنِي، وَعَرَّفْتَنِي بِما اَقَمْتَني عَلَيْهِ إذْ صَدَّ عَنْهُ عِبادُكَ وَجَهِلُوا مَعْرِفَتَهُ، واسْتَخَفُّوا بِحَقِّهِ، وَمالُوا إلى سِواهُ، وَكانَتِ الْمِنَّةُ مِنْكَ عَلَيَّ، مَعَ أقْوام خَصَصْتَهُم بِما خَصَصْتَنى بِهِ ، فَلَكَ الْحَمْدُ إذْ كُنْتُ عِنْدَكَ في مَقامي هذا مَذْكُوراً مَكْتُوباً، فَلا تَحْرِمْنِي ما رَجَوْتُ، وَلا تُخَيِّبْني فيما دَعَوْتُ بِحُرْمَةِ مُحَمَّد وَآلِهِ الطّاهِرينَ وَصَلَّى اللهُ عَلى مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد .(95)

پس از آن براى خود دعا كن و بعد براى هر امام دو ركعت نماز زيارت بخوان.

جهت حفظ قداست و احترام ائمه بقيع(عليهم السلام)، زائران عزيز نماز زيارت را در مسجد النبي(صلى الله عليه وآله) بخوانند و از خواندن نماز در قبرستان بقيع پرهيزكنند.

اصطلاحات و لغات

اتمام: تمام كردن، به پايان رساندن.

اثناء: وسء بين.

اِحراز: به دست آوردن، رسيدن به چيزى.

احوط: همان احتياط است كه اگر همراه با فتوا باشد احتياط مستحب و اگر همراه با فتوا نباشد، احتياط واجب است.

اِزاله: برطرف كردن.

اعاده: كارى را دوباره انجام دادن، تكرار كردن.

اعمال: جمع عمل، كارها.

بُطلان: باطل شدن.

تروك احرام: كارهايى كه مُحرم بايد ترك كند، محرّمات احرام.

حاشيه: كنار، در اينجا به معناى

حدّت: تندى، خشم و غضب، تيزى.

حدوث: پديد آمدن، ايجاد شدن.

حَرَج: سختى، دشوارى، تنگى و فشار.

حواشى: جمع حاشيه.

دالّ: دلالت كننده، راهنمايى كننده.

ذِراع: قسمتى از دست انسان از آرنج تا سر انگشتان.

ذمّه: عهده، بر ذمّه بودن، بر عهده بودن، بر كسى لازم بودن.

رجاءً: به اميد مطلوب بودن و پاداش داشتن.

شاذروان: پيش آمدگى كنار ديوار كعبه، به مسأله 114 مراجعه شود.

شوط: دور، به مسأله 168 مراجعه شود.

عدول: بازگشت، برگشتن.

عُرف: شناخته، خوى و عادت، آنچه ميان مردم متداول شده.

عُسر: سختى، تنگدستى.

عُقلاء: جمع عاقل، صاحبان خرد.

علم و عمد: با آگاهى و توجّه و با قصد.

قصد اجمالى: قصد و نيّتى كه قطعى نباشد.

ما فى الذمّه: آنچه بر عهده است، آنچه وظيفه انسان است.

محاذى: روبرو، مقابل، به مسأله 13 مراجعه شود.

مُخيَّر: داراى اختيار.

مستلزم: چيزى كه لازمه چيز ديگر است، آنچه كه چيز ديگرى را لازم دارد.

مُسطح: هموار، بدون پستى و بلندى.

مشقّت: سختى، دشوارى، رنج.

مطالبه: درخواست.

مميّز: كسى كه خوب و بد را تشخيص مى دهد.

مُنجر: كشيده شده، كشيده شده به جايى يا به سوى چيزى.

موالات: پى درپى، بى فاصله.
مودّت: دوستى، محبّت.

مؤكّد: تأكيد شده، سفارش شده.

وثوق: اطمينان.

هتك: بى احترامى كردن، رسوا ساختن كسى.

رهنمودى از امام خمينى(قدس سره):

مراتب معنوى حجّ كه سرمايه حيات جاودانه است و انسان را به افق توحيد و تنزيه نزديك مى نمايد، حاصل نخواهد شد مگر آنكه دستورات عبادى حجّ به طور صحيح و شايسته و مو به مو عمل شود و حجّاج محترم و روحانيون معظّم كاروانها تمام همِّ خود را صرف در تعليم و تعلّم مناسك حجّ كنند و بر مسأله دانان است كه از همراهان خود مواظبت كنند كه خداى نخواسته تخلّف از دستورات نشود و بُعد سياسى و اجتماعى آن حاصل نمى گردد مگر آنكه بُعد معنوى و الهى آن جامه عمل پوشد و لبّيك هاى شما جواب دعوت حقّ تعالى باشد و خود را مُحرم براى وصول به آستانه محضر حقّ تعالى نماييد و لبّيك گويان براى حقّ، نفى شريك به همه مراتب كنيد و از خود كه منشأ بزرگ شرك است به سوى او جلّ و عَلا هجرت نماييد و اميد است براى جويندگان، آن موتى كه دنبال هجرت است حاصل آيد و اجرى را كه على الله است دريافت نمايند و اگر جهات معنوى به فراموشى سپرده شود گمان نكنيد كه بتوان از چنگال شيطان نفس رهايى يابيد و تا در بند خويشتن خويش و هواهاى نفسانى خود باشيد نمى توانيد جهاد فى سبيل الله و دفاع از حريم الله نماييد.

صحيفه نور، ج19، ص44