بطوري كه ميدانيم لقطه مالي است كه از كسي گم شده و كس ديگري آنرا پيدا كرده است. حكم اوّلي در لقطه اين است كه انسان ميتواند مال گم شده را بردارد و تا يكسال آنرا پيش خود نگهدارد و همهجا اعلام كند. اگر صاحبش پيدا نشد ميتواند آنرا صدقه بدهد و ميتواند آنرا تملك كند.
اما لقطه حرم و مالي كه در حرم پيدا شده است حكم ديگري دارد و آن اين كه انسان نبايد به آن دست بزند و بردارد. اخذ لقطه در حرم، حرام است و اگر احياناً كسي لقطه را در حرم برداشت براي هميشه ضامن ميشود و پس از گذشت يكسال بايد آنرا از طرف صاحب مال تصدّق بدهد و هر وقت صاحب مال پيدا شد بايد بمقدار مالش به او بپردازد.
شيخ طوسي و ابن ادريس و شهيد اول در اين مسأله همانگونه كه گفتيم فتوا دادهاند.42 مستند اين فتوا روايات متعددي است كه از ائمه اطهار ـعليهمالسلامـ نقل شده است; از جمله:
ـ عن الفضيل بن يسار قال: «سألت أباجعفر ـ عليه السلام ـ عن لقطة الحرم؟ فقال: لاتمس ابداً حتّي يجيي صاحبها فيأخذها. قلت: فان كان مالاً كثيراً؟ قال: فان لم يأخذها الاّ مثلك فليعرفها.»43 فضيل بن يسار ميگويد: «از امام باقر ـ عليه السلام ـ درباره لقطه حرم پرسيديم. فرمود: هرگز دست به آن نزن تا صاحبش بيايد و آنرا اخذ كند، گفتم: اگر مال زيادي باشد؟ فرمود: اگر آنرا اخذ نكند مگر كسي مانند تو، پس بايد آنرا اعلام نمايد.» ـ عن علي بن حمزة قال: «سألت العبد الصالح عن رجل و جد دِيناراً في الحرم فاخذه؟ قال: بئس ما صنع ما كان ينبغي له ان يأخذه قلت: ابتلي بذلك، قال: يعرفه قلت: فانّه قد عرّفه فلم يجد له باغياً، قال: يرجع الي بلده فيتصدق به علي اهل بيت من المسلمين; فان جاء طالبه فهوله ضامن.»44 علي بن حمزه ميگويد: «از امام كاظم پرسيدم در مورد مردي كه ديناري را در حرم پيدا كرده و آنرا برداشته است. فرمود: چه كار بدي كرده است! نبايد آنرا برميداشت. گفتم: به اين كار مبتلا شده. فرمود: بايد آنرا اعلام كند. گفتم: اين كار را كرده ولي صاحب آنرا نيافته است فرمود: به شهر خود برميگردد و آنرا به خانوادهاي از مسلمانان صدقه ميدهد و هر وقت صاحب آن آمد او ضامن است.» ـ عن ابراهيم بن عمر عن ابي عبداللّه ـ عليهم السلام ـ قال: اللقطة لقطتان: لقطة الحرم و تعرف سنة، فان وجد صاحبها و الاّ تصدقت بها. و لقطة غيرها تعرف سنة فان لم تجد صاحبها فهي كسبيل مالك.45 ابراهيم از امام صادق ـ عليه السلامـ نقل ميكند كه فرمود: «لقطه بر دو قسم است; يكي لقطه حرم است كه بايد تا يكسال آنرا معرفي و اعلام كني اگر صاحبش پيدا شد كه هيچ وگرنه آنرا صدقه ميدهي. ديگري لقطه غير حرم است كه تا يكسال معرفي ميكني و اگر صاحبش را نيافتي مانند مال خود تواست.»