10 ـ عبدالله بن مسعود:
از اولين كسانى است كه به رسول خدا(صلى الله عليه وآله) ايمان آورد، سپس در خواندن و آموختن قرآن به مرتبه والايى دسـت يافت و در جمـع آورى قرآن نيز نقش داشت. وى در سال 32 هـ .ق . بدرود حيـات گفـت و در كنار قبر عثمان بـن مظعـون در بقيـع به خاك سپرده شد.
11 ـ ابوسعيد خُدرى:
از صحابه رسول خدا(صلى الله عليه وآله) بود، در جنگ احد شركت داشت و داراى دو خصلت علم و شجاعت بود. پس از رحلت پيـامبر(صلى الله عليه وآله) از راويـان مناقب اهل بيـت بود و در سال 64 يا 74 هـ .ق . در مدينه وفات يافت و در نزديكى قبر فاطمه بنت اسد به خاك سپرده شد.
12 ـ مقداد بن اسود:
از صحابه جليل القدر رسول خدا(صلى الله عليه وآله) و مورد علاقه آن حضرت بود و در سال 33 هـ .ق . در سن 70 سالگى در جُرُف، سه مايلى مدينه، درگذشت. جنازه اش را به مدينه حمل و در بقيع به خاك سپردند.
13 ـ ارقم ابن ابى ارقم:
از اولين گروندگان به اسلام بود و خانه اش در مكه مركز تبليغ و تعليم رسول خدا(صلى الله عليه وآله)گرديد. در بسيارى از نبردها و حوادث صدر اسلام حضور داشت و سرانجام در سن 80 سالگى درگذشت و در بقيع به خاك سپرده شد.
14 ـ حكيم بن حزام:
پسر برادر حضرت خديجه بود كه در روز فتح مكه اسلام آورد و پس از 54 هـ .ق . در مدينه درگذشت.
15 ـ جابر بن عبدالله:
از صحابـى مشهور بود و در 19 غـزوه شركت داشـت و پس از 94 سـال، به سـال 90 هـ .ق . درگذشت.
16 ـ زيد بن ثابت:
از جمع آورندگان قرآن بود. در سال 45 يا 50 هـ .ق . وفات يافت و در بقيع به خاك سپرده شد.
17 ـ سهل بن سعد ساعدى:
در سال 88 هـ .ق . پس از يكصد سال زندگى در مدينه درگذشت.
18 ـ مالك بن انس:
از ائمه چهارگانه اهل سنت و پيشواى مالكى ها بود كه در بين سالهاى 174 تا 179 هـ .ق . در مدينه وفات يافت و در بقيع به خاك سپرده شد.
19 ـ نافع المدنى:
از بزرگان تابعين بود كه در بين سال هاى 117 تا 120 هـ .ق . در مدينه درگذشت و در كنار قبر مالك بن انس در بقيع به خاك سپرده شد.
20 ـ نافع شيخ القرّاء:
يكى از قراء سبعه است كه حدود 70 سال براى مردم مدينه قرآن خواند. وى در سال 169 هـ .ق . در مدينه وفات نمود و در بقيع به خاك سپرده شد.
21 ـ اسامة بن زيد:
در سال 54 هـ .ق . در سن 57 سالگى در مدينه درگذشت.
22 ـ زيد بن سهل، ابوطلحه انصارى.
از صحابه رسول خدا(صلى الله عليه وآله) است كه در سال 34 هـ .ق . و يا در سال چهلمِ وفات رسول خدا(صلى الله عليه وآله) در مدينه درگذشت.
23 ـ شهداى حَرّه:
تعدادى از شهداى واقعه حره نيز كه به دستور يزيد و توسط مسلم بن عقبه و سربازان وى به شهادت رسيدند، در قبرستان بقيع مدفون اند.
برخى از چهره هاى سرشناس ديگر در اسلام، كه در بقيع به خاك سپرده شده اند; عبارتند از:
1 ـ عبدالرحمان بن عوف
2 ـ عثمان بن عفان
3 ـ سعد بن ابى وقاص
4 ـ ابوهريره
5 ـ صُهَيبِ بن سنان
6 ـ اسيد بن حضير
7 ـ حويطب بن عبدالعزّى
8 ـ ركانة بن عبد يزيد
9 ـ عبدالله بن سلام
10 ـ عبدالله بن عمرو
11 ـ ابوسلمة بن عبدالأسد
12 ـ عبدالله بن عتيك
13 ـ قتادة بن نعمان
14 ـ عمرو بن حزم
15 ـ مخرمة بن نوفل
16 ـ عبدالله بن اُنيس
17 ـ براء بن معرور
18 ـ جبير بن مطعم
19 ـ مِسْطح بن اُثاثه
20 ـ معاذ بن عَفْراء
21 ـ ابن عمر بن نفيل
22 ـ مالك ابن التّيهان
23 ـ ابوالسيد ساعدى
24 ـ محمد بن مسلمه
25 ـ عويم بن ساعده
26 ـ كعب بن عمر

بيت الأحزان

در قسمت شمالىِ قبور ائمه بقيع، مكان كوچكى وجود داشته كه فاطمه زهرا(عليها السلام)پس از مرگ پدر، آن جا مى آمده و به شدت مى گريسته است. اين مكان به بيت الأحزان و يا مسجد فاطمه معروف بوده و تا اوايل سده اخير بنايى داشت كه مردم در آن جا زيارت خوانده و نماز مى گزاردند.

درس دوازدهم

تاريخ حرم ائمه بقيع

محمّد صادق نجمى
«پيدايش»

حرم ائمه بقيع، كه در كتب تاريخ بعنوان «مشهد» و «حرم» اهل بيت معروف گرديده، در سمت غربى و منتهى اليه بقيع واقع شده است. در اين حرم مطهر، قبر چهارتن از ائمه اهل بيت; امام مجتبى، امام سجاد، امام باقر و امام صادق(عليهم السلام) در كنار هم و به فاصله 3 ـ 2 مترى اين قبرها، قبر عباس، عموى گرامى رسول خدا(صلى الله عليه وآله) قرار گرفته و در كنار آن نيز قبر ديگرى است متعلق به فاطمه بنت اسد و به احتمال ضعيف متعلق به فاطمه دختر رسول خدا(صلى الله عليه وآله) كه قبل از ويرانى ساختمان اين حرم مطهر، همه اين قبور در زير يك گنبد قرار داشتند و داراى ضريح و صندوق زيبايى بودند.
درصدد آنيم كه سه موضوع را به صورت مستقل و جداگانه بررسى كنيم:
1 ـ تاريخ حرم ائمه بقيع.
2 ـ تاريخ ضريح ائمه بقيع.
3 ـ قبر فاطمه بنت اسد يا فاطمه دختر رسول خدا(صلى الله عليه وآله)