عمره مفرده نايب حجّ

* احتياط مستحب است: (آيات عظام: امام خمينى، خويى، اراكى(رحمهم الله)، خامنه اى، صافى، فاضل و نورى).

* مى تواند: (آيات عظام: تبريزى، وحيد و سيستانى).

* رجاءً: (آية الله گلپايگانى(رحمه الله)).

* احتياطاً (آية الله بهجت).

* احتياط واجب است: (آيات عظام: مكارم، زنجانى و صانعى).

* آيات عظام: امام خمينى، اراكى، خوئى(رحمهم الله)، خامنه اى، صافى، فاضل و نورى: كسى كه به عنوان نيابت رفت به مكّه و خودش حج بجا نياورده، احتياط آن است كه بعد از عمل نيابت، براى خودش عمره مفرده بجا آورد و اين احتياط واجب نيست لكن خيلى مطلوب است. (م121)

* آية الله صانعى: (اگر) استطاعت براى عمره مفرده دارد وجوب اتيان آن بعد از عمل نيابت، خالى از وجه نمى باشد و ظاهراً در اينگونه استطاعت ها عود و رجوع الى الكفاية معتبر نيست. (همان)

* آية الله گلپايگانى(رحمه الله): رجاءً. (همان)

* آية الله مكارم: اين احتياط واجب است. (همان)

* آية الله زنجانى: اگر براى انجام عمره مفرده از وطن مستطيع بوده، انجام عمره مفرده واجب است. (ص27 م91)

* آية الله تبريزى: مى تواند براى خود يا ديگرى عمره مفرده بجا آورد. (ص55 م129)

* همچنين آية الله وحيد: (ص52 ن126) و آية الله سيستانى: (ص89 م129)

* آية الله بهجت: احتياطاً عمره بجا آورد. (م121)

نايبى كه نمازش صحيح نيست

* نيابتش باطل است: (آيات عظام: امام خمينى، گلپايگانى، خوئى، اراكى(رحمهم الله)، زنجانى، خامنه اى، صانعى و تبريزى).

* بنابر احتياط واجب باطل است: (آية الله مكارم و آية الله سيستانى)

* از اوّل نمى توانسته نايب شود. (آية الله بهجت)

* س ـ كسى كه نماز او صحيح نيست براى حج به نيابت آمده است، آيا نيابت او صحيح است و مفروض اين است كه به عنوان نيابت محرم شده است؟

* آيات عظام: امام خمينى، اراكى، خوئى(رحمهم الله)، فاضل، خامنه اى و صانعى: اگر از قرائت صحيح معذور است، نيابت و احرام او باطل است و اگر معذور نيست، صحيح است و بايد قرائت خود را درست كند. (م163)

* آية الله گلپايگانى(رحمه الله): اگر از قرائت صحيح، معذور است، نيابت او محلّ اشكال است. (همان)

* آية الله مكارم: بنابر احتياط واجب. (همان)

* آية الله خويى(رحمه الله)، آية الله تبريزى: نيابت او اشكال دارد. (همان)

* آية الله بهجت: احتياطاً در موارد عذر نايب بگيرد تا عمل را صحيحاً بجا آورد و خود نيز آن عمل را انجام دهد نيابتش صحيح است هرچند از اوّل نمى توانسته نايب شود. (همان)

* آية الله زنجانى: نايبى كه تلبيه يا قرائت نماز را به شكل صحيح نمى تواند اداء نمايد، نيابتش صحيح نيست، بنابر اين فرزندى كه قرائتش صحيح نيست اگر از طرف پدرش به حج برود، حجّش باطل است هرچند پدر وصيّت كرده باشد. (ص20 م63)

* آية الله سيستاني: بنابر احتياط واجب نيابتش مجزى نيست; ولى احرامش صحيح است و بايد عمل را تمام كند. (م163).

تقليد نايب

* مطابق وظيفه و مرجع تقليد خود عمل كند: (آيات عظام: امام خمينى، گلپايگانى، اراكى(رحمهم الله)، فاضل، صانعى، صافى، نورى و خامنه اى).

* مطابق تقليد منوب عنه عمل كند: (آية الله خوئى(رحمه الله)، آية الله سيستانى).

* تفصيل: (آية الله تبريزى و آية الله زنجانى).

* س ـ آيا براى نايب واجب است كه بر طبق فتواى مرجع تقليد منوب عنه اعمال حج را انجام دهد يا مطابق وظيفه خودش عمل نمايد؟

* آيات عظام: امام خمينى، گلپايگانى، اراكى(رحمهم الله)، فاضل، صافى، صانعى و نورى: ميزان، وظيفه خود اوست. ولى اگر اجير شده به كيفيّت خاصى، بايد طورى عمل كند كه مراعات وظيفه خودش و كيفيّت ذكرشده بشود. (م148)

* آية الله بهجت: در نيابت از ميّت به وظيفه خودش عمل مى كند و در نيابت صحيح از زنده فى الجمله احتياط مى كند. (همان)

* آية الله خوئى(رحمه الله) و آية الله تبريزى: چنانچه منوب عنه حىّ باشد بايد بر طبق تقليد منوب عنه عمل كند و چنانچه منوب عنه مرده باشد اگر وصيت كرده بايد به تقليد منوب عنه عمل كند و در غير اين دو صورت مراعات تقليد منوب عنه لازم نيست.

و آية الله تبريزي اضافه فرمودند: ولازم است آن عمل بنابر تقليد وصىّ و ورثه هم صحيح باشد و اگر وصيّتى نكرده نايب بر حسب تقليد خودش عمل كند و طورى باشد كه بحسب وظيفه ورثه هم مجزى باشد. (همان)

* آية الله زنجانى: اگر به انجام حج وصيّت كند، نايب بايد فتاواى وصيّت كننده يا مرجع تقليدش را نيز رعايت كند. (ص23 م74)

* آية الله خامنه اى: نايب بايد به فتواى مرجع تقليدخودش عمل كند. (استفتاءات ص12 س8)

* آية الله سيستانى: بايد طبق تقليد خودش عمل كند ولى اگر اجير شده باشد طبق نظر منوب عنه يا مستأجر عمل كند، چه به صراحت ذكر شده باشد و چه اطلاق منصرف به آن باشد. بايد به همان نحو عمل كند، مگر در صورت يقين به فساد عمل. (م148)

نيابت زنان

* اشكالى ندارد: (آيات عظام: امام خمينى، گلپايگانى، اراكى، خوئى(رحمهم الله)، مكارم، فاضل، نورى، تبريزى، سيستانى و زنجانى).

* احتياط مستحب، مماثله است: (آية الله وحيد).

* نيابت از مرد مرجوح است: (آية الله بهجت).

* س ـ آيا زنها كه مجاز هستند در شب عيد قربان بعد از درك اضطرارى مشعر به منى بروند، مى توانند نيابت از ديگرى ولو تبرعاً انجام دهند؟

* امام خمينى(رحمه الله) و فاضل: زنها مى توانند نايب شوند. (م138)

* آية الله زنجانى: نيابت زنها و كودكان از اين جهت (وقوف اضطرارى) اشكالى ندارد. (ص21 م66)، همچنين آية الله نورى (ص55 س14)

* آية الله مكارم: نيابت در اين گونه موارد صحيح است. (م138)

* آية الله سيستانى: چون وقوف ركنى را درك كرده اند نيابت آنها صحيح است. (همان)

* آية الله وحيد: نايب شدن زن براى مرد و بالعكس مانعى ندارد، بلى احتياط آن است كه زن براى زن و مرد براى مرد نايب شود. (ص45 م104)

* آية الله تبريزى: هم جنس و همانند بودن نايب و منوب عنه لازم نيست و نيابت مرد از زن و بالعكس صحيح است. (ص48 م107)، همچنين آية الله سيستانى (ص74 م107)

* آية الله بهجت: اگرچه صورت دوّم (نيابت زن از مرد) مرجوح است. (ص39 م104) نظر آيات عظام ذيل مسأله 107 مناسك محشى آمده است.

نيابت از امام زمان (عج)

* اشكال ندارد: (آيات عظام: امام خمينى، خوئى، گلپايگانى(رحمهم الله)، خامنه اى، صانعى، صافى، نورى، بهجت، تبريزى و زنجانى).

* به اميد مطلوبيّت: (آية الله اراكى(رحمه الله) و آية الله مكارم).

* اهداء ثواب (آية الله زنجانى).

* س ـ حج به نيابت حضرت ولى عصر ـ ارواحنا له الفداه ـ چون در موسم حج تشريف دارند جايز است يا نه؟

* آيات عظام: امام خمينى، گلپايگانى، خوئى(رحمهم الله)، خامنه اى، صانعى، صافى، نورى و تبريزى: اشكالى ندارد. (م154) آية الله اراكى(رحمه الله) و آية الله مكارم: به اميد مطلوبيت اشكال ندارد. (همان) آية الله زنجانى: انجام عمره و حج و نماز مستحبى، اشكال ندارد، ولى انجام طواف مستحبى از طرف كسانى كه در موسم حضور دارند صحيح نيست و انجام طوافواهداءثواب آن به پيشگاه مبارك حضرت، توفيق بزرگى است. (ص27 م92)

* آية الله بهجت: مانع ندارد و احتياط در حج از نفس(خود) و اهداء ثواب براى آن حضرت است. (م154)

نيابت صروره

* اگر مستطيع نباشد جايز است: (امام خمينى(رحمه الله) و ساير آيات عظام).

* اگر عارف به مسائل باشد مانع ندارد: (آية الله مكارم).

* س ـ آيا كسى كه تاكنون به حج نرفته است و اوّلين سفر اوست مى تواند از طرف شخص ديگرى براى انجام حج نايب شود يا نه؟

* آيات عظام: امام خمينى، گلپايگانى، اراكى(رحمهم الله)، خامنه اى، صافى، نورى و صانعى: اگر خودش مستطيع نباشد اشكال ندارد. (استفتاءات ويژه حج ص53، س5)

* آية الله فاضل مى تواند. (همان)

* آية الله بهجت: بلى نايب گرفتن صروره مكروه است به خصوص در صورتى كه نايب زن و منوب عنه مرد باشد... (م108)

* آية الله خويى(رحمه الله) و آية الله تبريزى: بلكه اگر منوب عنه مرد و زنده باشد كه به خاطر عدم تمكّن نمى تواند حجّة الاسلام را بجاى آورد احتياط لزومى آن است كه مردى را كه تا كنون به حج نرفته به نيابت خود به حج بفرستد. (همان)

* آية الله زنجانى: كسى كه تاكنون به حج نرفته اگر خودش مستطيع نباشد، مى تواند براى انجام حج از طرف شخص ديگرى نايب شود، و اگر براى اين كار اجير شود اجاره اش صحيح است، ولى اگر خودش مستطيع باشد و به نيابت از ديگرى حج انجام دهد معصيت كردهولى ظاهراً حجش صحيح و براى منوب عنه واقع مى شود و احتياط مستحب مؤكّد اين است كه به حج اكتفا نشود، و كسى كه مستطيع است اگر براى انجام حج از جانب ديگرى قراردادى ببندد چنانچه قرارداد مانند اجاره باشد كه عامل در آن تعهد عمل دارد، قرارداد باطل است. ليكن عامل با انجام حج، اجرة المثل را مالك مى شود، ولى اگر قرارداد مانند جعاله باشد كه عامل در آن تعهد عمل ندارد، عوضى را كه در قرارداد تعيين شده مالك مى شود. (همان)

* آية الله مكارم: اگر معرفت و شناخت به افعال و احكام حج هرچند با ارشاد كسى در حال عمل داشته باشد، مى تواند نايب شود. (استفتاءات ويژه حج، ص53، س5)

* آية الله سيستانى: نايب شدنِ صروره (كسى كه هنوز حج نرفته) در صورتى كه خود مستطيع و يا اين كه حج در ذمّه او مستقر است نباشد مانعى ندارد، چه منوب عنه صروره باشد يا نباشد و خواه نايب يا منوب عنه مرد باشد يا زن. (همان)

* آية الله وحيد: مانعى ندارد ولى احتياط مستحب آن است كه مرد صروره نيابت نمايد از مرد زنده اى كه تمكّن از حجّة الاسلام ندارد. (ص45 م105)