مناهج المعارف

میر سید ابوالقاسم جعفر موسوی خوانساری (امیرکبیر)

نسخه متنی -صفحه : 627/ 23
نمايش فراداده

يعقوب کليني رضي الله عنه و ابن بابويه رحمه الله )) و امثال ايشان بآن قائل شده اند آنستکه : (( اراده عبارت از ايجاد است و آن از صفات فعل است و مانند سائر صات فعليه حادثست )) و در کافي از براي خصوص همين مطلب با بي عليحده عقد فرموده ، و احاديث صحيحه صريحه ، و روايات معتبره داله بر اينمعني ايراد نموده است ، و دور نيست _ و الله تعالي يعلم _ که اگر کسي بهر دو اراده قائل شود ، و يکي را بمعني علم با صلح ، و از صفات ذات و قديم داند ، و ديگري را بمعني ايجاد و از صفات فعل و حادث داند اولي و اصوب بوده باشد ، همچنانکه مظنون اين حقير آنستکه خواجه عليه الرحمه را در بعضي از مصنفات خود اعتقاد اين بوده است ، و اگر کسي بهمين اراده حادثه که مقتضاي اخبار صحيحه است بتنهايي قائل بوده باشد نيز کافيست ، زيرا که آن اراده قديمه که متکلمان اثبات کرده اند در علم داخل و باقرار بعلم اقرار بآن حاصل است .

و (( کاره )) است و کراهت هرگاه متعلق بافعال حق تعالي بوده باشد بمعني ترک کردن آن کار است بعتبار مصلحت نبودن آن کار يا قبيح بودن آن ، و آن مقابل اراده ايست که مذکور شد ، پس آن نيز بعلم بر ميگردد ، و علم بعدم اصلحيت امري کراهت خواهد بود ، و اگر متعلق بافعال بندگان بوده باشد بمعني نهي کردن الهي است از آنها ، و مخفي نماند که درين باب نيز آنچه در اراده مذکور شد بعيه جاري خواهد بود _ و الله تعالي يعلم _ .

و (( سميع و بصير )) است يعني داناست بهمه شنيدنيها از آوازها ، و عالم است بتمام ديدنيهايي آنکه او را گوشي و چشمي بوده باشد ، زيرا که اگر او را چشم و گوش بوده باشد مرکب خواهد بود ، و محتاج بآنها نيز خواهد بود ، و دانسته خواهد شد انشاء الله تعالي که حق تعالي مرکب و محتاج