(س 1112) خانمى چهار سال پيش فرزند خود را شير داده و اين كار به دستور شوهر نبوده است، بلكه از روى عاطفه مادرى و تبرّعاً بوده است. آيا اينك مى تواند ادعاى حقّ شير كند؟ ج ـ قبل از شير دادن مى تواند قرار بگذارد و چيزى در مقابل آن بگيرد; امّا وقتى شير داد، بعداً حقّ ادعاى اجرت را ندارد، چون به طور مجّانى شير را به كودك خورانده است. 20/9/74
(س 1113) اين جانب مدرك تحصيلى خود را جهت ترجمه به دو زبان خارجى، به يك مؤسسه دارالترجمه دادم. متصدى مؤسسه قيمت آن را حدود ده هزار تومان تعيين كرد ولى مدتى بعد آن را به پانزده هزار تومان افزايش داد و پس از مدتى كه براى گرفتن مدرك و ترجمه آن مراجعه كردم، حقّ الترجمه را سى و هشت هزار تومان تعيين كرد و در جواب اعتراض بنده اعلام كرد نمى دانستم كه قيمت ترجمه اين چنين بالا برود. با توجه به اينكه براى او امكان تماس با بنده و اعلام نرخ جديد ترجمه وجود داشته، در حال حاضر آيا مى توانم مبلغ توافق شده قبلى را بپردازم و يا حقّ خيار فسخ دارم؟ ج ـ قرارداد ميان دو طرف براى انجام عمل، ولو ترجمه كه جنبه منفعت و كار دارد، اجاره است و طرفين بايد به آن عمل نمايند و عقد اجاره از عقود لازمه است; و اگر كسى قرارداد و عملى را با شخصى در مدت معين منعقد نمايد كه مثلاً در ظرف چند روز انجام دهد و اجرت هم معيّن شده باشد، ولى بعد به جهاتى قيمت حقّ العمل در بازار بالا رود، اجير بيش از مقدار معيّن شده را طلبكار نيست، هر چند كه نمى دانسته قيمت بازار افزايش مى يابد، و اگر اجير در مدت معيّن شده كار را تحويل مشترى ندهد، در صورتى كه وى پولى را به اجير داده باشد، حق دارد اجاره را فسخ نمايد و پولش را تحويل بگيرد. 3/4/75
(س 1114) كارفرمايى شخصى را به كار گرفته و از بى اطّلاعى او سوء استفاده كرده و حقوقى نصف حقوق كارگران هم رديف او، به وى پرداخته است. آيا كارفرما حقوق تعيين شده او را مديون است يا نه؟ ج ـ چون خيار غبن در همه معاوضات، مانند بيع و اجاره و غير آنها جريان دارد، بنابراين، اجير مغبون كه با جهل به اجرتْ به كمتر از آن اجير شده، حقّ فسخ معامله را دارد و بعد از فسخ، مستحقّ اجرت المثل عمل در آن زمان خواهد بود; و ناگفته نماند كه باقى مانده اجرت المثل، تابع حكم ضمان آن اجرت است. 1/10/75
(س 1115) اگر انسان در كنار عمل حلال، مرتكب فعل حرام شود، مثلاً كسى اجير شده كه قرآن بخواند، ولى در حين خواندن قرآن، عمداً و بدون وضو دست به قرآن مى زند، آيا در صحّت عمل حلال، خللى وارد مى شود؟ ج ـ انجام كار حرام در كنار كار حلال، موجب فساد عمل حلال نمى شود، و لذا قرآن خواندن در فرض سؤال، بر حكم خودش باقى و صحيح است; ولى اگر مستأجر بر اجير شرط كرده كه بايد قرآن را با وضو بخواند، چنانچه بدون وضو بخواند، به اجاره عمل نشده است و مى بايست با وضو و با رعايت شرايط اجاره، دوباره بخواند. 10/5/68