نَجدَ الخَيرِ وَ الشَّرِّ ؛ 1
راه خير و راه شر .
اين هدايت ، همان هدايتِ فطرى است كه قرآن در آيهاى ديگر، از آن به «الهام» ، تعبير كرده است :
«وَ نَفْسٍ وَ مَا سَوَّاهَا * فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَ تَقْوَاهَا 2 » ؛
سوگند به آن كه نفْس را آفريد و فجور و تقوايش را به او الهام نمود .
«الهامِ تقوا» همان هدايت فطرى به سوى راه خير ، و «الهام فجور» ، همان هدايت فطرى به سوى راه شر است .
خداوند سبحان ، انسان را به گونهاى آفريده كه مىتواند تقوا (خير) و فجور (شر) را تمييز دهد . از اين رو ، هر انسانى مىداند كه عدالت ، نيكوست و ستم ، زشت و بد است ؛ احسان به ديگران ، نيكوست و تجاوز به حقوق مردم ، بد است .
حال اگر اين شناخت و آگاهى از انسان گرفته شود ، در واقع ، انسانيّت از او سلب شده ، و با حيوانات ديگر فرقى نخواهد داشت ، و به فرمايش امام على عليهالسلام:
مَن لَميَعرِفِ الخَيرَ مِنَ الشَّرِّ، فَهُوَ بِمَنزَلَةِ البَهيمَةِ ؛ 3
هر كس نيك را از بد باز نشناسد ، همچون حيوان است.
به سبب فطرى و بديهى بودنِ معانىِ «خير» ، «معروف» ، «بِر» و «احسان» ، قرآن
1 - ر . ك : ح 1 . 2 - شمس ، آيه 7 و 8 . 3 - ر . ك : ح 2 .