67
ازلحاظ عنصر مادي، جرم جزائي مستقلاَ و بدون ورود خسارت قابل تحقق است (مثل شروع به جرم، جرم محال نسبي يا درمواردي مطلق، حمل اسلحه غير مجاز و ولگردي) در حالي كه جرم مدني هميشه برمبناي خساراتي است كه بر شخصي وارد شده است.
از نظر عنصر معنوي، خطا مبناي جرم مدني است. درحالي كه مبناي تمام جرائم عمدي (علم و معرفت شخص مرتكب به نامشروعيت عمل ارتكابي) غير از خطاست و در جرائمي هم كه توآم با خطاست، اين خطا در جزا و مدني به يك نحو قابل تعبير نيست.(1)
از موارد ديگر فرق بين جرم جزائي و جرم مدني تفاوت در ضمانت اجراهاست زيرا ضمانت اجراي جزائي كيفر يا اقدامات تأميني (تربيتي، مراقبتي و درماني) است، در حالي كه ضمانت اجراي جرم مدني ترميم و جبران خسارت وارده است.
با وجود تفاوتهاي مزبور، روابطي بين جرم جزائي هر دو است. مثل جرم صدور چك پرداخت نشدني، قتل و صدمات بدني عمدي و غيرعمدي ناشي از تصادفات رانندگي، حرق و تخريب و اتلاف اموال و حيوانات، دسيسه و تقلب در كسب و تجارت البته گاهي جرم جزائي بدون جرم مدني قابل تحقق است و آن وقتي است كه ورود خسارت منتفي بوده و عمل صرفاَ به خاطر نقض مقرّرات جزائي مستوجب كيفر باشد مثل كبوتر پراني و توطئه عليه دولت. برعكس ممكن است جرم مدني بدون جرم جزائي تحقق يافته باشد.
1. دكتر كاتوزيان ، ناصر، حقوق مدني ، ضمان قهري، مسؤوليت مدني، تهران،1362، ص14، بند4 براي جرم مدني مسؤوليت مدني وسيع است. به طور كلي هر خطاي جزائي همراه با خطاي مدني است، برعكس لازمه هر خطاي مدني، يك خطاي جزائي نيست.