اصل مساوات اسلامي، به كلي با آن چه در فرهنگ مغرب زمين وجود دارد، متفاوت است، اصل مساوات در اسلام كاملاً رعايت ميشود و بر پايه اين اصل است كه فرد مسلمان وظايف خود را در مقابل جامعه و افراد ديگر ميشناسد و متقابلاً حقوق خود را تشخيص ميدهد. اصل مساوات، نخستين سنگ بناي نظام اجتماعي اسلام است، هيچيك از اديان و فلسفهها تا اين حد به برابري انسانها ارج ننهادهاند. اصل برابري اسلام درباره افرادي كه مسلمان نيستند، نيز جاري است، آنان ميتوانند از تمام حقوق و امتيازات مسلمانان در يك جامعه اسلامي استفاده كنند، و در احوال شخصيه تابع قوانين خود باشند. اين تساهل ديني در آن زمان به راستي شگفتانگيز بوده است.
در ديانت اسلام، حقوق و تكاليف، اوامر و نواهي عموما از مذهب ريشه گرفتهاند. قانون قرآن، ناظر به همه امور مسلمانان است. بنابراين اسلام به انسان از نظرگاه فردي و اجتماعي، مادي و معنوي هر دو، مينگرد.
ايجاد همآهنگي بين حقوق شخصي و خير عموم، بين ماده و معني، از ديد اسلام، تنها با بهكار بستن صحيح دستورات قرآن ميسر است، اصول تقوا و عدالت و مسئوليت انسان، شالوده تكاليف هر فرد مسلمان را در قبال خود و ديگران بنيان نهادهاست.