بدان! كه دستورهاي خدا بر دو گونه است؛ واجبات و مستحبّات، كه واجبات اصل سرمايه و ركن تجارت است و مستحبّات، سود و نردبان ترقي به درجات بالاست. در حديثي از پيامبر صلياللهعليهوآله آمده است:
قال الله تعالي: «ما تقرّب إليّ المتقرّبون بمثل أداء ما افترضتُ عليهم، ولايزال العبد يتقرّب إليّ بالنوافل حتّي أحبّه، فإذا أحببته كنت سمعه الذي يسمع به و بصره الذي يبصربه و لسانه الذي ينطق به». 12
خداي تعالي ميفرمايد: تقرّبجويان درگاهم، به چيزي همانند اداي فرايض، به درگاهم نزديك نشوند و هماره بنده با نافلهها و مستحبّات به من نزديك ميشود تا آن جا كه من او را دوست ميدارم و آن گاه كه دوستش داشتم، گوش و چشم و زبان او خواهم بود كه با آنها ميشنود و ميبيند و سخن ميگويد. ]يعني همه مجاري ادراكي و تحريكي او تحت ولايت خدا درآيد و به ياري او از لغزشها مصون ماند[ .
اي جوينده! موفق به اجراي اوامر الهي نخواهي شد مگر با مراقبت و حسابرسي قلب و جوارحت در تمام لحظهها، و نفسهايت از بام تا شام، و بدان كه واقعا خداي تعالي از باطن تو آگاه است و بر ظاهر و باطن تو اشراف دارد و قدرتش بر تمام حالتها و نگاهها و گامها و ساير حركات و سكنات تو احاطه دارد. پس در جهان پيدا و پنهان، هيچ ساكني، آرام و هيچ متحركي ناآرام نخواهد بود، جز با اراده و اطلاع خدايي كه فرمانرواي هستي و حكمران آسمانهاست.
پس اي بيچاره! ادب محضر الهي را در نهان و عيان رعايت كن. به سان ادب داشتن بنده ذليل نزد ارباب مقتدر و غالِب. سعي كن كه مولايت، در جايي كه تو را منع كرده، تو را حاضر نبيند، و در كاري كه بدان دستور داده تو را غايب نبيند؛ كه همين است معناي تقوايي كه خداي تعالي به آن دستور داده13 و در كتاب گرانقدرش (قرآن كريم) فوايد فراواني بر آن مترتب كرده است، مثلاً ميفرمايد:
إنّ الله مع الذين اتقوا و الّذينِ هم محسنون . 14
حقّا خدا با كساني است كه متّقي هستند و كساني كه اهل احسانند.
و من يتق الله يجعل له مخرجا و يرزقه من حيث لايحتسب. 15
و هر كه پروا پيشه كند، خدا، راه گشايشي بر او قرار دهد و از جايي كه گمانش نميرود، روزي دهد.
و حالت تقوا به وجود نخواهد آمد، جز با مواظبت از عمر كوتاه خود با توزيع اوقات و نظم و ترتيب دعاها و برنامهها از بامداد تا شامگاه. بنابراين، به دستورهاي الهي كه بر تو عرضه ميشود، گوش جان بسپار! سعي كن پيش از طلوع فجر بيدار شوي و بايد اولين چيزي كه بر دل و زبانت جاري ميشود، ذكر خداي تعالي باشد و تا بيدار ميشوي بگو:
«الحمدللّه الذي أحيانا بعد ما أماتنا و إليه النشور. أصبحنا و أصبح الملك للّه و العَظَمة للّه و السلطان للّه و العزّة للّه و القدرةُ للّه. أصبحنا علي فطرة الإسلام و علي كلمة الإخلاص و علي دين نبيّنا محمّد صلياللهعليهوآله و علي ملّة أبينا إبراهيم حنيفا مسلما و ما كان من المشركين».16
اللهم! إنّا نسألك أنْ تبعثنا في هذا اليوم إلي كلِّ خير و نعوذبك أنْ نجترح فيه بسوء و نجرّه إلي مسلمٍ بقولٍ أو عملٍ. نسألك خير هذا اليوم و خير مافيه. و نعوذبك من شرّه و شر مافيه.
هر گاه لباس ميپوشي، به انگيزه اطاعت فرمان الهي ـ كه ستر عورت را واجب كرده ـ بپوش و بپرهيز از آن كه به نيّت خودنمايي بپوشي.
هرگاه جهت اجابت مزاج ميروي، با پيش نهادن پاي چپ وارد و با پاي راست خارج شو، 17 و چيزي كه نام الله تعالي برآن است همراه مبر و هنگام ورود بخوان:
بسم الله و بالله أعوذ بالله من الرجس النجس الخبيث المخبّث الشيطان الرجيم.
و هنگام خروج بگو:
الحمدللّه الذي أذهب عنّي ما يؤذيني و أبقي عليّ ما ينفعني، يالهانعمة. 18
هرگاه خواستي وضو بگيري، مسواك زدن را فراموش مكن، كه مايه پاكي دهان و رضايت پروردگار است. 19 و يك نماز با مسواك، برتر است از هفتاد نماز بيمسواك. 20
براي وضو، رو به قبله بنشين كه بهترين نشستن همان است كه رو به قبله باشد21 و بگو: بسم الله الرحمن الرحيم.
سپس دستهايت را بشوي و بگو: «اللهم! إنّي أسالك اليمن والبركة و أعوذُبك من الشُؤم والهلكة».
آنگاه وضو را به قصد مجوز نمازي كه براي خدا باشد، بگير و سه بار ـ و هر بار با مشتي آب ـ مضمضه و سه بار استنشاق كن!
و هنگامي كه آب در دهان ميگرداني بخوان: «اللهم لقني حجتي يوم ألقاك و انطق لساني بذكرك».
و به وقت شستوشوي داخل بيني: «اللهم! لاتحرّم عليّ طيّبات الجنان و اجعلني ممّن يشمُّ ريحها و رَوْحها و طيبها».
و هنگام شستن صورت: «اللهم بيِّضْ وجهي يوم تسودّ فيه الوجوه و لاتسوّدْ وجهي يوم تبيضُّ فيه الوجوه».
و به هنگام شستن دست راست: «اللهم! أعطني كتابي بيميني والخلد في الجنان بشمالي و حاسبنْي حسابا يسيرا».
و وقت شستن دست چپ: «اللهم لاتعطني كتابي بشمالي ولاتجعلها مغلولةً إلي عنقي و أعوذبك من مقطعات النيران».
و هنگام مسح سر: «اللهمّ غشّني برحمتك و بركاتك».
و هنگام مسح پاها: «اللهمّ ثَبِّت قدمي علي الصراط يوم تزلّ فيه الأقدام و اجعل سعيي في ما يرضيك عنّي يا ذا الجلال و الإكرام». 22
در پايان وضو بگو: «اللهمّ! إنّي أسألك تمام الوضوء و تمام الصلاة و تمام رضوانك في الجنّة». 23
و هنگامي كه خواستي وارد مسجد شوي بگو: