تمدن و تفکر اسلامی در اندبشه عرفانی سیاسی امام خمینی (ره)

مي‏دانيم تحققّ اين مرتبه هم، چقدر مشكلات دارد تا كسي به حقيقت آن واصل شود.

بعد به مرتبؤ سوم مي‏رسد كه مرتبط با عالم بالاتر از عالم برزخ است يعني عالم جبروت است، مرتبه عقل است، قلب است.

در اين مرتبه حتي بعضي از چيزها نبايد در قلب عارف خطور كند. البته مي‏دانيم از نظر اسلام، اگر ما در قلبمان چيزي خلاف حق گذشت ولي در عمل اعمال نكرديم، خداوند مي‏بخشد ما را، ولي براي يك وليّ حتي خطورات و خاطراتي هم كه در درونش و اعماق قلبش مي‏گذرد بايد كنترل بشود.

آيا با تحقّق كامل اين مرتبه كه در آن حتي شهوات بهشتي و عقلاني هم ترك مي‏شود كار سلوك تمام مي‏شود؟ خير، بلكه بعد از آن نوبت مرتبؤ چهارم يعني مرتبؤ تنزيه روح مي‏رسد كه ريشه در عالم لاهوت دارد و مرتبؤ بالاتر از عالم جبروت است.

در آنجا بايد ضميرش و حتي ناخودآگاهش هم منزّه بشود از شرك، چنانكه حضرت امير در ميدان جنگ وقتي دشمن را زمين زد و او آب دهان به روي مبارك آن حضرت انداخت از كشتن او تا زمان فرو نشستن خشمش خودداري كرد و در اوج جنگ خودش را فريب نمي‏دهد كه به بهانؤ جنگ و جهاد حتي دشمني را بكشد بلكه بلافاصله بصيرت پيدا مي‏كند و تذكر پيدا مي‏كند و حق را از باطل تشخيص مي‏دهد.

تا او را صرفاً براي خدا بكشد و نه آميخته با خشم و نفسانيتش يعني در باطن و ناخودآگاه خود و در صحنه‏هاي سخت جنگ حق را از باطل و نفسانيت بخوبي تميز مي‏دهد.

بسياري از اوليأ در اين موارد يك حالت سكته در سلوك پيدا مي‏كنند ولي عارف كامل، ناخودآگاه و ضمير و روحش هم بايد تطهير بشود از شرك.

حال آيا سلوك تمام مي‏شود؟ نه، هنوز يك مرتبه ديگر هست و آن مرتبه سرّ است مرتبؤ سرّ، مقامي است كه پرتو ذات الهي در آن تجلي كرده و انسان را به وجود آورده زيرا انسان از نظر اسلام بعنوان يك موجود غير مادي سرّي است غيبي و يك بهره‏اي است و نفخه‏اي از پرتو ذات خداوندي.