اسلام در مسائل كيفرى نيز براى قصد و نيّت حساب جداگانهاى باز كرده است كه به دو نمونه از آن اشاره مىكنيم:
در مورد قتل، حساب كسى كه از روى عمد و قصد كسى را كشته، از حساب كسى كه بدون قصد سبب كشته شدن فردى شده، جداست و هريك حكم جداگانهاى دارد.(139)
در سوگند و قسم نيز قرآن مىفرمايد:
«لا يُؤاخِذُكُم اللَّه بِالَّلغْوِ فى اَيْمانكم»(140)
خداوند شما را بواسطه قسمهاىِ غيرجدّى مؤاخذه نمىكند.
لذا اگر كسى سوگندى ياد كند ولى نيّت و قصد جدّى نداشته باشد آن سوگند ارزشى ندارد.
بهترين راهِ رسيدن به قصد قربت و نيّت پاك، معرفت و شناخت است.
اگر بدانيم محبوبيّت پيداكردن نزد مردم بدست خداست.(141)
اگر بدانيم عزّت و قدرت تنها بدست اوست.(142)
اگر بدانيم نفع و ضرر ما بدست ديگران نيست.(143)
اگر بدانيم كار براى خدا، گاهى دو برابر، گاهى ده برابر و گاهى هفتصد برابر پاداش دارد، براى غير او كار نمىكنيم.
اگر بدانيم بالارفتن در جامعه نشانه عظمت نيست، زيرا دودِ روسياه هم بالا مىرود!
اگر بدانيم توجّه و نظر مردم به ما ارزشى ندارد، زيرا اگر يك فيل هم در خيابان راه برود همه به او نگاه مىكنند!
اگر به خطرات و رسوايىهاى رياكارى توجه داشته باشيم.
اگر بدانيم روزى را در پيش داريم كه احدى به فرياد احدى نمىرسد و تنها كسانى نجات مىيابند كه قلب سليم داشته باشند.(144)
و اگر بدانيم با نيّت فاسد چه ارزشهايى را از دست مىدهيم،
خود را براى انجام كار خالص و با قصد قربت آماده مىكنيم.
139) سوره نساء، آيه 92. 140) سوره بقره، آيه 225. 141) سوره ابراهيم، آيه 37. 142) سوره بقره، آيه 165. 143) مناجات شعبانيه. 144) سوره شعراء، آيه 89.