گردد. در هر صورت قصاص مى شوند.(21)

ب- اگر دو نفر و بيشتر در قتل يك نفر شريك باشند از آنها قصاص مى شود؛ در صورتى كه ولىّ، آن را بخواهد.

آنگاه آنچه كه از ديه مقتول اضافه باشد به آنها بدهد. (22) مثال :

1- اگر دو نفر او را بكشند و ولى ، قصاص را بخواهد، به هركدام آنها نصف ديه قتل داده مى شود.

2- اگر سه نفر باشند براى هريك از آنها دو ثلث ديه پرداخت مى كند و ... .(23)

3- اگر دو زن در كشتن يك مرد شريك باشند، هر دو بدون ديه قصاص مى شوند.(24)

4- اگر يك مرد و يك زن در كشتن مردى شركت داشته باشند، بر هريك از آنها نصف ديه است و در صورت قصاص بايد نصف ديه را به مرد بپردازد و به زن چيزى تعلّق نمى گيرد.(25)

قصاص (2): شرايط قصاص نفس

1- برابرى در آزادى

2- برابرى در دين

شرايط قصاص ‍ نفس 3 نبودن رابطه پدرى و فرزندى عبارتند از

4 عقل

5- بلوغ

6- محترم بودن خون مقتول

اينك توضيح شرايط مزبور:

1- برابرى در آزادى و بردگى ، شرط اول قصاص نفس است . براساس اين شرط:

الف- مرد آزاد در مقابل مرد آزاد كشته مى شود.

ب- مرد آزاد در مقابل زن آزاد كشته مى شود، ليكن با پرداخت تفاوت (نصف ديه مرد آزاد).

ج- زن آزاد در مقابل زن آزاد كشته مى شود.

د- زن آزاد در مقابل مرد آزاد كشته مى شود، ليكن از ولى زن يا تركه او زيادى ديه مرد گرفته نمى شود.(26)

2- طبق شرط دوم (برابرى در دين )، مسلمان در مقابل مسلمان و كافر در مقابل كافر قصاص مى شود. بنابراين ، مسلمان در صورتى كه عادت به كشتن كفّار نداشته باشد، در مقابل كشتن آنان كشته نمى شود، ازاين رو ، اگر كافر ذمّى يا معاهد را كه كشتنشان حرام است ، بكشد، براى قتل او تعزير مى شود و ديه ذمّى را هم بايد بپردازد.(27)

چنانچه كافر ذمّى مسلمانى را از روى عمد بكشد، قاتل همراه مالش به اولياى مقتول تحويل داده مى شود و آنها بين كشتن يا برده گرفتن او اختيار دارند.(28)

3- طبق شرط سوم (نبودن رابطه پدرى و فرزندى )، قاتل بايد پدر مقتول نباشد. بنابراين :

الف- پدر در مقابل كشتن پسرش كشته نمى شود، بلكه بايد ديه اش را به ورثه غير خودش بپردازد.

ب- فرزند در مقابل كشتن پدرش ، به قتل مى رسد.

ج- مادر به كشتن فرزندش و فرزند به كشتن مادرش ، كشته مى شود.(29)

4- طبق شرط چهارم (عقل ) قاتل ديوانه در مقابل كشتن شخص عاقل يا ديوانه كشته نمى شود و ديه مقتول برعهده عاقله (30) قاتل است .(31)

5- طبق شرط پنجم (بلوغ )، بچه در مقابل كشتن بچه و بالغ به قتل نمى رسد هرچند به ده سال سن يا پنج وجب قد رسيده باشد بلكه ديه مقتول برعهده عاقله قاتل مى باشد.(32)

6- طبق شرط ششم (محترم بودن خون مقتول ):

الف قاتل در مقابل كشتن شخص مهدورالدم (كه خونش احترام ندارد) مانند دشنام دهنده پيغمبر صلى الله عليه و آله كشته نمى شود.

ب- همچنين در مقابل كسى كه بحق او را كشته ، قصاص نمى شود، مانند قصاص و قتل دفاعى .(33)

راههاى ثبوت قصاص نفس

راههاى ثبوت قصاص نفس 1 اقرار خود مجرم به قتل