نكته مهم و اساسي آن است كه اسلام هرگونه شادي را تأييد نميكند، بلكه براي آن حد و مرزي قائل است. هرچند شادي يك هيجان طبيعي براي انسان قلمداد ميشود و از اين حيث نميتوان آن را نوع نوع كرد، اما با توجه به عامل پديدآورنده، انگيزه شادي، موقعيت زماني و مكاني و عوارض ديگر، چه بسا بار مثبت و منفي پيدا ميكند. از اينرو با نگرش ديني، شادي به دو قسم پسنديده و ناپسند تقسيم ميشود:
از نگاه دين، شادي پسنديده آن است كه جهتگيري الهي داشته باشد و يا مقدمهاي براي انجام وظايف شرعي باشد، چون طبق نظام ارزشي اسلام، مطلوب واقعي، تقرب به خداست و همه حركات و سكنات و افعال انسان بايد در راستاي آن انجام گيرد تا تكامل حاصل گردد. با توجه به معيار كلي گفته شده، ميتوان براي شادي پسنديده ويژگيهاي ذيل را برشمرد:
1. همراه با گناه نباشد؛
2. با غفلت از خدا مقرون نشود؛
3. اعتدال و ميانهروي در آن رعايت گردد.
اينك به چند نمونه از شاديهاي پسنديده اشاره ميكنيم:
بهترين شادي براي مؤمن، لحظهاي است كه خدا را بندگي و اطاعت كرده و از اين كه توفيق انجام تكاليف را به دست آورده، احساس خوشحالي ميكند. امام علي (عليهالسلام) ميفرمايد: سرور المؤمن بطاعة ربه و حزنه علي ذنبه؛(18) شادي مؤمن به طاعت پروردگارش، و غمش بر گناه و عصيان است». پيامبر اكرم (صلّي الله عليه و آله و سلّم) در وصيت خود به امام علي (عليهالسلام) فرمود: اي علي! براي مؤمن در دنيا سه خوشحالي است: ديدار با برادران ديني، افطار از روزه، و شب زندهداري در آخر شب.(19) شخصي شادمان و مسرور خدمت امام جواد (عليهالسلام) رسيد، حضرت فرمود: چيست كه تو را شاد ميبينم؟
عرض كرد: از پدرت شنيدم كه ميفرمود: بهترين روزي كه سزاوار است بنده خدا در آن روز شاد باشد روزي است كه توفيق خدمت و دستگيري از برادران مؤمن نصيب او گردد و امروز من موفق شدم به ده نفر از برادران فقير بخشش نمايم. حضرت فرمود:
«به جان خودم سوگند، تو شايسته اين شادي هستي. اگر آن انفاق خود را به وسيله منت گذاشتن نابود نكرده باشي.»(20)