تفسیر نمونه

ناصر مکارم شیرازی

جلد 4 -صفحه : 457/ 25
نمايش فراداده

سپس مى‏فرمايد:" اگر كسانى سرپيچى كنند و با دستورات تو به مخالفت برخيزند مسئوليتى در برابر اعمال آنها ندارى و موظف نيستى كه به حكم اجبار آنها را از هر خلافكارى باز دارى، وظيفه تو تبليغ رسالت و امر بمعروف و نهى از منكر و راهنمايى افراد گمراه و بى خبر است".

(وَ مَنْ تَوَلَّى فَما أَرْسَلْناكَ عَلَيْهِمْ حَفِيظاً) بايد توجه داشت كه" حفيظ" از نظر اينكه صفت مشبهه است و معنى ثبات و دوام را مى‏رساند با" حافظ" كه اسم فاعل است تفاوت دارد بنا بر اين" حفيظ" به معنى كسى است كه به طور مداوم مراقب حفظ چيزى مى‏باشد، در نتيجه مفهوم آيه چنين مى‏شود مسئوليت پيامبر (ص) مسئوليت رهبرى و هدايت و دعوت به سوى حق و مبارزه با فساد است ولى اگر افرادى اصرار در پيمودن راه خلاف داشته باشند، نه پيامبر (ص) در مقابل انحرافهاى آنها مسئوليتى دارد كه در همه جا حاضر و ناظر باشد، و جلو هر گونه گناه و معصيتى را با زور و اجبار بگيرد، نه او از طرق عادى قدرت بر چنين چيزى را مى‏تواند داشته باشد.

بنا بر اين در حوادثى مانند جنگ احد كه شايد آيه ناظر به آن هم باشد پيامبر (ص) وظيفه داشته است كه از نظر فنون جنگى حد اكثر دقت و مراقبت را در طرح نقشه جنگ و حفاظت مسلمانان از شر دشمن به خرج دهد، و مسلما اطاعت از پيامبر (ص) در اين دستورات اطاعت خدا بوده، ولى اگر كسانى دستور پيامبر (ص) را زير پا گذاشتند و به همان دليل گرفتار شكست شدند، مسئوليت آن متوجه خود آنها است نه پيامبر (ص).

بايد توجه داشت كه اين آيه يكى از روشنترين آيات قرآن است كه دليل بر حجيت سنت پيامبر (ص) و قبول احاديث او مى‏باشد، بنا بر اين كسى نمى‏تواند بگويد قرآن را قبول دارم ولى حديث و سنت پيغمبر (ص) را قبول ندارم، زيرا آيه فوق صريحا مى‏گويد:" اطاعت از حديث و سنت پيامبر (ص) اطاعت‏