جالب اينكه تمام اين مسائل در مفهوم" ظلم" جمع است زيرا مفهوم وسيع اين كلمه هر گونه انحراف و تغيير موضع واقعى" اشياء" و" اعمال" و" صفات" و" عقائد" را شامل مىشود.
ولى در آيه بعد مىگويد: با اينهمه" چنان نيست كه آنها بتوانند در روى زمين از مجازات پروردگار فرار كنند، و از قلمرو قدرت او خارج شوند" (أُولئِكَ لَمْ يَكُونُوا مُعْجِزِينَ فِي الْأَرْضِ):
" همچنين آنها نمىتوانند ولى و حامى و پشتيبانى غير از خدا براى خود بيابند" (وَ ما كانَ لَهُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ أَوْلِياءَ).
سرانجام به مجازات سنگين آنها اشاره كرده مىگويد:" مجازات آنها مضاعف مىگردد" (يُضاعَفُ لَهُمُ الْعَذابُ).
چرا كه هم خود گمراه و گناهكار و تبهكار بودند، و هم ديگران را به اين راهها مىكشاندند، به همين دليل هم بار گناه خويش را بر دوش مىكشند و هم بار گناه ديگران را (بىآنكه از گناه ديگران چيزى كاسته شود).
شاهد اين سخن آنكه در آيات ديگر قرآن مىخوانيم وَ لَيَحْمِلُنَّ أَثْقالَهُمْ وَ أَثْقالًا مَعَ أَثْقالِهِمْ:" آنها در روز قيامت سنگينى گناه خويش، و گناهان ديگرى را با آن، بر دوش خود حمل مىكنند" (عنكبوت- 13).
و نيز اخبار فراوانى داريم كه هر كس سنت بدى بگذارد،" وزر" و گناه تمام كسانى كه به آن سنت بد عمل مىكنند، براى او نوشته مىشود، همچنين هر كس سنت نيكى بگذارد معادل پاداش كسانى كه به آن عمل مىكنند براى او ثبت مىگردد.
در پايان آيه ريشه اصلى بدبختى آنها را به اينگونه شرح مىدهد:" آنها نه گوش شنوا داشتند و نه چشم بينا"! (ما كانُوا يَسْتَطِيعُونَ السَّمْعَ وَ ما كانُوا