ترجمه احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم

در خواهد يافت، كه كتابهاى آنان را ديده و شهرها را گردش كرده و خود اهل دانش و هوش باشد.

[نقشه‏هائى كه من آورده‏ام با كوشش بسيار، پس از ديدن چندين نقشه ساخته‏ام:

الف) يكى از آنها نقشه‏اى چهار گوشه بود، در خزانه پادشاه خاوران كه بر روى كاغذ كشيده شده، ولى من بدان اعتماد نكردم.

ب) ديگرى نيز بر كرباسى چهار گوشه نزد ابو القاسم بن انماطى در نيشابور ديدم.

ج) اما آنچه ابراهيم فارسى كشيده بود از همه به حقيقت نزديك‏تر مى‏بود، هر چند كه آن نيز نادرستى‏هائى مى‏داشت.

د) پيرى را نيز در سرخس ديدم كه نقشه‏اى مفصل از كشورهاى كفر و اسلام كشيده جز اندكى همه را نادرست كشيده بود. پرسيدم:

آيا بجائى سفر كرده‏اى؟ گفت: از سرخس بيرون نشده‏ام. گفتم: شنيده بودم، كسانى گزارش سرزمين‏ها را از روى شنيده‏ها نوشته و آشفته كرده‏اند، ولى نديده بودم جز تو كسى نقشه ناديده بكشد].

تازه من خود را از لغزش و كتابم را از نادرستى مبرّى، و سالم از زيادى و كمبود نمى‏شمرم و بهر حال دور از نقص نمى‏بينم.

سپس: گزارشهاى من براى موضوع‏هائى كه در ديباچه نويد داده‏ام گوناگون است و در همه سرزمين‏ها يكسان نخواهد بود. زيرا كه من آنچه را بدانم خواهم نگاشت، و اين دانش نه به قياس است تا هماهنگ گردد، بلكه بسايد موضوع‏هايش را با ديدن و شنيدن فراهم ساخت.