برسد و بفهمد كه از آن خلاصى ندارد دست خود را به دهان آن بگذارد پس به دندان گيرد او را مانند شتر نرى كه بر چيزى دندان فرو برد و مثل طوقى به گردن او حلقه زند. و اين است معنى قول خدا كه مىفرمايد سَيُطَوَّقُونَ ما بَخِلُوا بِهِ يَوْمَ الْقِيامَةِ «1» و هر كه شتر و يا گاو يا گوسفند داشته باشد و زكات آن را ندهد خدا او را حبس كند در بيابانى لغزنده و پامال كنند او را هر حيوان سُم شكافته به سُم خود و بگزند او را به دندان و نيش خود، حيواناتى كه زهر دارند و هر كه زراعتى داشته باشد يا باغ خرما و انگور داشته باشد و زكات آن را ندهد، آن قطعههاى زمين را تا طبقهى هفتم طوق كنند و به گردن او اندازند و آن همه آتش شود در روز قيامت. و به روايت معتبر ديگر هر كه زكات مالش را ندهد حق تعالى آن مال را اژدهايى گرداند در گردن او تا مغز سرش را بخورد و گوشتش را به دندان بگزد تا خلق از حساب فارغ شوند. و در حديث معتبر وارد است كه هيچ مالى در صحرا و دريا تلف نمىشود مگر به ندادن زكات و مَثَل كسانى كه مال خود را در راه خدا انفاق كنند از زكات و خمس و نحو آنها مَثَل دانهاى است كه از آن هفت خوشه برويد در هر خوشه، صد دانه بوده باشد كه هفتصد برابر شود و حق تعالى براى هر كه خواهد مضاعف فرمايد.
بدان كه وجوب زكات منصوص در قرآن و از ضروريات دين و منكرش با علم به آن، كافر است بلكه در جمله از اخبار است كه مانع زكات كافر است. و شرايط وجوب آن چند چيز است: «اول» بلوغ، پس در مال كسى كه در بعض سال يا تمام آن بالغ نباشد در آن چه گذشتن سال معتبر است زكات واجب نيست و در آن چه گذشتن سال معتبر نيست مثل غلات اربع، مناط بلوغ پيش از تعلّق زكات است و آن وقتى است كه دانه منعقد شود و اسم بر آن صادق باشد چنانچه بيايد. «دوم» عقل، پس در مال كسى كه در بعض سال يا تمام آن مجنون باشد و لو به جنون ادوارى زكات نيست بلكه بعضى گفتهاند كه در بين سال اگر يك آن، كمى ديوانه شود سال قطع مىشود لكن مشكل است و مناط آن است كه در عرف، او را در تمام سال عاقل دانند و جنون يك آن بلكه يك ساعت مضرّ به صدق آن نيست. «سوم» حريت و در مال مملوك زكات نيست هر چند قائل باشيم به آن كه مالك مىشود و فرقى نيست در مملوك، ميان قِنّ كه متشبّث به حريّت نباشد و مدبّر و امّ ولد و مكاتب مشروط يا مكاتب مطلق كه هنوز از مال الكتابه چيزى نداده باشد به خلاف مبعّض كه در صورتى كه نصيب حريّت او از
(1). سورهى آل عمران/ آيه 180