ثانيا: براستى قرآن در عمل از نزد خداى بزرگوارى آمده كه خيرش بس بزرگ و فضلش بس عظيم است، و اگر مىخواست و حكمتش اقتضا مىكرد، بيگمان بسى بهتر از اين براى پيامبرش فراهم مىكرد، باغهايى كه جويبارها در آن جارى باشد (در آخرت، يا حتّى در دنيا، در حالى كه ثروتهاى زمين به اقوامى مىرسد كه هرگز خواب آن را نديدهاند، و جاهليان كه نخستين بار به رسالت او كفر ورزيدند آن را به خيال در نتوانند آورد).
ثالثا: در واقع سبب انكار آنها، احساس ايمن ماندنشان از عذاب خداست، آنها رستاخيز را تكذيب كردهاند، و پروردگار آتش گداخته افروختهاى را به آنها وعده داده است كه آنان را از دور به خود مىخواند و با جوش و خروش از آنها استقبال مىكند.
براستى كه جايى سخت تنگ است، همچون جاى ميخى در ديوار، و دست آنها با شيطانهاى خود به هم بسته است، و بانگ و شيون بر مىآورند، و فرشتگان به آنها بانگ مىزنند: هان بيشتر شيون و زارى كنيد! ارزش گنج و بوستان، در برابر بهاى رهايى از آتش دوزخ چيست؟ و در برابر، ارزش بهشتى كه به پرهيزگاران وعده دادهاند كه پاداش و سرنوشت ايشان است و در آن هر چه خواهند جاودانه وجود دارد چه قدر است؟
بدين سان قرآن نگرش مادّى بىمسؤوليّت را با يادآورى نفس بشريّت به عذاب قيامت و پاداش الهى در بهشت بررسى و درمان مىكند.
و نيز بدين گونه گردنهها و موانع را از راه ايمان به فرقان هموار و برطرف مىكند.
[7] كافران خواستهاند پيامبرى كه به نزد آنها مبعوث شده همانند يكى از رهبران قلّابى آنها، يا بهتر بگوييم، نظير خداهاى دروغينى باشد كه سواى خداى