تفسیر هدایت جلد 8

يكتا مى‏پرستند، و در نتيجه به مقياسهاى جاهليّت در گزينش رهبرى تطبيق و تسليم شود، و از مهمترين مقياسهايى كه آنها در تشخيص رهبرى بدان تكيه مى‏كردند سه چيز بود:

1- نيروى انسانى (شماره پيروان و ياران).

2- نيروى اقتصادى (مال و دارايى).

3- چيرگى سياسى كه بنا بر عادت تابع دو نيروى پيشين است.

و تا وقتى كه پيامبر سپاههايى مجهّز ندارد كه اينان بر اثر قلع و قمعى كه مى‏كند تسليم شوند، و ثروتى ندارد كه با آن طبقه سرمايه‏دار را به بندگى درآورد، و زمينهاى پهناورى ندارد كه او را چون فئودالهاى بزرگ محترم شمارند، پس- در اين حال- شايستگى رهبرى و فرماندهى آنان را نيز ندارد. ولى نمى‏دانستند كه در اين خصوص فرقى بسيار در ميان پيامبر و رهبران جاهلى آنان وجود دارد، و از اين رو وقتى براى او داستانها زدند، راه را گم كردند و به بيراهه رفتند:

«وَ قالُوا ما لِهذَا الرَّسُولِ يَأْكُلُ الطَّعامَ وَ يَمْشِي فِي الْأَسْواقِ لَوْ لا أُنْزِلَ إِلَيْهِ مَلَكٌ فَيَكُونَ مَعَهُ نَذِيراً- و گفتند چيست اين پيامبر را كه غذا مى‏خورد و در بازارها راه مى‏رود؟ چرا فرشته‏اى بر او فرود نمى‏آيد تا با او بيم دهنده‏اى باشد؟» پس از يك طرف تعجّب مى‏كنند، زيرا پيامبر (ص) در زندگى و معيشت با آنها همانند است، غذا مى‏خورد، و روزى خود را در بازارها مى‏جويد- گويى مى‏خواستند كه او در برجهاى عاج منزل گيرد و ميان خود و مردم دهها پرده آويزد، چنان كه شاهان و سلاطين مى‏كردند- و از طرف ديگر مى‏پرسند چرا همراه او آفريده‏اى غيبى نيامد كه هر كس را كه با دعوت پيامبر معارضه مى‏كند، بيم دهد و بترساند؟

شايد از اين گفته خداى تعالى كه از زبان كافران گويد «نذيرا بيم دهنده يا هشدار دهنده‏اى» و نگفتند «بشيرا- مژده دهنده‏اى» دريابيم كه آنها مى‏خواستند پيامبر را نيرويى كوبنده باشد تا رسالت را با خم كردن گردنها استوار كند، و از رسالت نيرويى مادّى مى‏خواستند كه به چشم خود آن را ببينند، امّا نيروى غيبى