دل بيمار و سخت كدام است؟ - تفسیر هدایت جلد 8

كين توز به پيامبر (ص) بسته‏اند، و جاهلانى كه نه پيامبر خدا را مى‏شناسند و نه رسالتهاى الهى را مى‏فهمند آن را باز گو مى‏كنند.

اگر از باب جدل، صحّت اين روايت را فرض كنيم بايد اين سخن از القائات شيطان در دلهاى مشركين باشد كه بدان آيات در افزودند و ميان مردم پخش كردند تا براى مردم شبهه ايجاد كنند، ولى خداوند سبحان- كه وعده داده است قرآن را از بيهوده‏گويى بيهوده‏گويان و تحريف باطل كنندگان حفظ كند- آيات خود را استوار ساخت و تلقينات شيطان را آشكار نمود، و بسيارى از مفسّران همين احتمال را در مورد اين روايت تاريخى ذكر كرده‏اند.

[53] دلهاى مردم بر سه نوع است: سالم، بيمار و سخت. دل سالم را خدا از آنچه شيطان از آرزوهاى خود بدان مى‏افكند بر كنار و معصوم مى‏دارد، در حالى كه دلهاى بيمار و سخت آنچه را شيطان تلقين مى‏كند مى‏پذيرند و اين القائات نسبت بدان دو گروه آزمونى مى‏شود، و بر اين دو گونه دل دشوار است كه از قيد وسوسه‏ها و القائات شيطان رهايى يابند.

«لِيَجْعَلَ ما يُلْقِي الشَّيْطانُ فِتْنَةً لِلَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَ الْقاسِيَةِ قُلُوبُهُمْ- چنين شود، تا آنچه شيطان در سخن او افكنده براى كسانى كه در قلبهايشان بيمارييى است و نيز سخت دلان آزمايشى باشد ...»

دل بيمار و سخت كدام است؟

شايد بيماريهاى دل همان عقده‏هاى روانى باشد كه در صفات پست همچون حسد و كين توزى و خويشتن بزرگى و نوميدى و رياست دوستى و جدل بناحق درباره خدا ظاهر مى‏شود.

امّا سختى دل همان است كه از تراكم آثار گناهان بر دل حاصل مى‏شود، و بر اثر آن حق را نمى‏پذيرد و از تهديدها و هشدارها نمى‏لرزد و از سرنوشت تبهكاران عبرت نمى‏گيرد و از نشانه‏هاى خدا در آفاق سودى نمى‏جويد.

چگونه تلقينات و القائات شيطان براى صاحبان اين دو گونه دل آزمون و فتنه‏اى است؟