شرح آيات - تفسیر هدایت جلد 8

و درس آينده گفت و گو از ديگر صفات آن صالحان را پى گيرى مى‏كند.

شرح آيات

[59] قرآن كريم در اين مجموعه آيات از دو امر نزديك به يكديگر با ما گفت و گو مى‏كند:

اوّل

ايمان به خدا.

دوّم

اين كه ايمان چگونه در رفتار انسان راستگو تجلّى مى‏كند. براى توضيح اين امر ناگزير بايد يادآورى كنيم كه ميان ايمان به خدا و شناخت او- به حقّ- تفاوتى وجود دارد. زيرا در اين مورد درجاتى در مسير توحيد وجود دارد و فرقهايى در ميان است كه شايسته است آنها را بشناسيم و عبارت است از آنچه در زير مى‏آيد:

1- ايمان اجمالى و كلّى است، چنان كه انسان بداند آن سوى پشته‏ها درختانى است، يا آن سوى كوه جنگلى قرار دارد، و شايد از راه دانش بدين امر راه يابد مثلا از افزونى باران در پشت تپه‏ها يا وجود جانوران گوناگون كه از آن سوى كوه مى‏آيند يا از طريق مخبرى راستگو كه بدو اعتماد دارد اين امر را دريابد.

اين ايمان حالت شناخت پيدا مى‏كند وقتى كه انسان وارد آن جنگل شود يا از نزديك بر آن اشراف بيابد و هر چه بيشتر به جزئيّاتى كه در جنگل وجود دارد بيشتر احاطه پيدا كند شناختش نسبت بدان افزونتر مى‏شود.

2- كسانى كه از طريق يك نشانه از نشانه‏هاى خدا بدو ايمان مى‏آورند، ممكن است به سوى رفتارى متكامل سوق داده نشوند كه ايمان عرفانى و همراه با شناخت شخصيّت مؤمنان را از طريق شناخت آنان نسبت به نشانه‏هاى مختلف خدا كه آنها را مى‏بينند مى‏سازد و مى‏پرورد.

3- اگر انسان بخواهد حقيقت ايمان خود را كشف كند، و بداند آيا به درجه عرفان و شناخت رسيده است يا هم چنان ايمان او ساده است و تنها او را از حدود انكار و كفر بيرون آورده، بر او واجب است كه به جست و جوى آثار ايمان