شرح آيات - تفسیر هدایت جلد 8

چاره‏جويى مى‏كند كه پيوندش در روز قيامت گسيخته مى‏شود تا آن جا كه ستمگر كافر مى‏گويد: اى كاش فلان را دوست نگرفته بودم، و اين پشيمانى در وجودش شدّت مى‏يابد، به درجه‏اى كه او را مى‏بينى به گزيدن انگشت اشاره خود اكتفاء نمى‏كند بلكه دست خود را به دندان مى‏گزد، و مى‏گويد: «يا لَيْتَنِي اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلًا- اى كاش راهى را كه پيامبر در پيش گرفته بود، در پيش گرفته بودم».

همانا دوست بد رفيق خود را گمراه مى‏سازد، و او را از ياد خدا دور نگه مى‏دارد، آن گاه او را به حال خود رها مى‏كند، هم چنان كه شيطان مى‏كند و پيرو خود را در ساعت دشوارى وامى‏گذارد.

پيامبر به عنوان گواه بر قوم خود مى‏آيد كه قرآن را ترك كردند، و بدان ايمان نياوردند، يا پس از آن كه به ايمان بدان تظاهر نمودند، بدان عمل نكردند.

سياق مطلب پس از آن كه پايه نظم جاهليّت را در اجتماع ويران مى‏كند، بر منظره هراسناك قيامت پرده مى‏افكند. آنجا كه مى‏گويد دوستيهاى جاهليّت نه سودى مى‏رساند و نه زيانى، و آنجا كه مى‏گويد دوستيهايى بد است كه آدمى را گمراه مى‏سازد. و اين همه بدين بيان پايان مى‏يابد كه هر پيامبرى را دشمنى است از گردنكشان جاهليّت و مجرمان جامعه.

سپس قرآن به ردّ شبهه‏هاى منكران رسالت ادامه مى‏دهد كه مى‏گفتند: چرا قرآن به يكباره بر او فرود نيامده؟ و اين سخن را بدين سان ردّ مى‏كند كه:

فرو فرستادن تدريجى براى دل پيامبر استوارتر و ثابت‏تر و در بيان واضحتر و در رويارويى فرهنگ جاهليّت با حقّ آشكار رساتر و بليغتر است.

شرح آيات

[27] مردم در دنيا به فشارهاى اجتماعى كه بسيارى از آنها را به ترك رسالت الهى وامى‏دارد محكومند.

همانا شيطان انسان را به انحراف مى‏خواند، و بدو وعده يارى مى‏دهد، سپس هنگامى كه وى با سرانجام و نتيجه كار خود روبرو مى‏گردد نخستين كسى