تضمين آزادى انسان در حرم خانه خدا - تفسیر هدایت جلد 8

است كه دلالت بر زمان حال و آينده مى‏كند. پس كفر آوردن قرارى است واحد كه يك بار روى مى‏دهد، امّا بازداشتن از راه خدا كارى است مكرّر و پى در پى و بر دوام.

باز داشتن از راه خدا، آن است كه ميان انسان و اقدام او به كردار شايسته- هر نوع كردارى كه باشد از امر به معروف يا نهى از منكر يا ساختن مساجد براى خدا و انجام دادن فريضه‏هاى او- مانع و رادع ايجاد مى‏كند، زيرا «الصدّ- بازداشتن» بر عكس تمام اين كردارهاست همچون مشكل تراشيهايى كه مانع انجام فرايض و واجبات حاجيان گردد، يا منع مقامات قدرتمند و صاحب سلطه از آبادانى زمين، و محدود ساختن آزادى كار و بازرگانى، و به طور كلّى كفر به عنوان سنگى لغزنده در راه انسان قرار مى‏گيرد تا به قلّه پيشرفت و تكامل مادّى و معنوى نرسد.

«وَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ- و مسجد الحرام، خانه خدا ...»

بازداشتن از مسجد الحرام دو گونه است:

گونه نخست

دست و پا بستن مردم با قوانين ستمگرانه ادارى، و اساسا جلوگيرى از سفر به حجّ است.

گونه دوم

آن است كه مى‏گذارند حاجيان به مسجد الحرام برسند، امّا نمى‏گذارند شعائر دينى خود را، چنان كه خدا بر ايشان واجب كرده، با آزادى كامل انجام دهند، و وسيله اين بازداشتن همان تسلّط و فشار سلطه‏هاى ستمگر حكمفرما بر اماكن مقدّس است.

تضمين آزادى انسان در حرم خانه خدا

پيش از آن كه قرآن رشته سخن را به پيرامون خانه خدا و مراسم و مناسك حج گزارى به آن بكشد، احترام به مسجد الحرام را واجب مى‏سازد و كسانى را كه در آن ستم مى‏ورزند و به محترم داشته‏هاى مردم تجاوز مى‏كنند و آزاديهايشان را سلب مى‏نمايند، به عذاب دردناك تهديد مى‏كند.

آزادى در اينجا يعنى هر چيزى كه فقدانش مراسم و مناسك حج را از محتواى خود تهى و بى‏معنى مى‏سازد. چگونه حاجيان شاهد و ناظر منافعى اخروى