خدا نشر آن نعمت است و هدايت مردم است به آن. كه گفتهاند:
زكات علم پراكندن علم است. «8»
و شكر جاه منزلت بذل آن است به نيازمندان.
زكات مال بخشش آن است.
شكر نعمت نيرومندى كوشش براى تحقق اهداف بزرگ و متعالى است چون اقامه حكم در زمين به وسيله جهادى همه جانبه است.
«وَ لَقَدْ آتَيْنا لُقْمانَ الْحِكْمَةَ أَنِ اشْكُرْ لِلَّهِ- هر آينه لقمان را حكمت داديم و گفتيم كه خدا را سپاس گوى.»
بذل نعمت در جاهايى كه خدا معين كرده شكر آن نعمت است. و آن سبب نمو نعمت مىشود. از حكمت خداست كه آسمان زمين مزروع را بيش از زمين باير سيراب مىكند و اين كه هر كس عضلاتش را بيشتر به كار گيرد بيش از ديگران عضلاتش نمو مىكند و كسى كه بيشتر كتاب بخواند عقل و فكرش بيشتر نمو مىكند. كسى كه از نعمت استفاده نكند يا آن را در جاهايى كه خدا معين كرده به كار نبرد مسلما در نزد او رشد نمىكند و به صورت زيان در خواهد آمد. مثل كسى كه علم را در راه فخر و مباهات صرف كند و مال را در راه لهو و لعب.
«وَ مَنْ يَشْكُرْ فَإِنَّما يَشْكُرُ لِنَفْسِهِ- هر كه سپاس گويد به سود خود سپاس گفته.»
زيرا آن كه نيازمند سپاس است انسان است نه خدا كه بىنياز است.
شكرگزارى شامل مردم هم مىشود ولى در هدفى محدود، آن هم بايد تنها براى خدا باشد و طلب خشنودى او. اين گونه شكرگزارى نفعش باز هم به انسان باز مىگردد، زيرا شكر سبب افزونى نعمت است كه «اگر شكر كنيد بر نعمت شما خواهم افزود» (ابراهيم/ آيه 7).
«وَ مَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ حَمِيدٌ- و هر كه ناسپاسى كند، خدا بىنياز و
8- بحار الانوار، ج 78، ص 247.