پس بينديش به عظمت عذابى عادى كه جاودانه باشد، عذابى كه اندكش بسيار و ضعيفش شديد است، پس بنگر عذاب آتشى كه شدّت و حرارتش را حدّ و پايانى نباشد چگونه است؟!
سنّت الهى در جهان ما امروز بر آن جارى است كه جسم با دشواريها سازگارى مىكند، و هر چيزى را مهلت و حدّى است، و هر چه به پايان خود نزديك مىشود تخفيف مىيابد و مىكاهد، ولى عذاب خدا را مهلتى نباشد و هرگز تخفيف و كاهش نيابد، و جسم با آن سازگار نشود، بلكه همواره باقى مىماند و هميشه همراه آن رنج و عذاب مىكشد.
(پناه مىبريم به خداى بزرگ از چنان كيفرى).
«وَ لا يُخَفَّفُ عَنْهُمْ مِنْ عَذابِها كَذلِكَ نَجْزِي كُلَّ كَفُورٍ- و نه از عذابشان كاسته گردد ناسپاسان را چنين كيفر مىدهيم.»
سياق آيه در اين جا دو صفت از دوزخ را يادآور مىشود و آن دو را برابر دو صفت بهشت مىنهد:
نخست: جاودانگى «لا يُقْضى عَلَيْهِمْ فَيَمُوتُوا- نه قضا بر آنها رود كه بميرند»
و دوم: شدّت و سختى «لا يُخَفَّفُ عَنْهُمْ- و نه از عذابشان كاسته گردد»، اين دو در برابر دو صفت بهشت ياد شده است: آسايش و جاودانگى.
[37] از آن جا كه اين عذاب سخت و هميشگى است، دوزخيان همواره براى رهايى خود مىكوشند و تلاش مىكنند. از اين رو مىبينى كه بانگ برمىآورند و مىخواهند به دنيا بازگردند تا كردارى نيك كنند.
«وَ هُمْ يَصْطَرِخُونَ فِيها رَبَّنا أَخْرِجْنا نَعْمَلْ صالِحاً غَيْرَ الَّذِي كُنَّا نَعْمَلُ- و از درون آتش فرياد زنند: اى پروردگار ما، ما را بيرون آر تا كارهايى شايسته كنيم، غير از آنچه مىكرديم،» هر كسى در دنيا ادّعا مىكند كه كار نيك انجام مىدهد، ولى هنگامى كه با عذاب سخت آخرت روبرو مىشود مىفهمد و اعتراف مىكند كه كارهاى او ناشايست بوده است.