را درباره پروردگار خود نمىدانند به خرد دريابند و پس از انكار، به پروردگارى او اعتراف و اقرار كنند و پس از شكر آوردن بدو، او را در خدائيش يگانه شمارند»، «140» و امام على (ع) گفت: «خدا پيامبرانش را برانگيخت و وحى خود را خاصّ ايشان فرمود، و آنان را حجّت خود بر آفريدگانش نمود تا برهانى يا جاى عذرى براى آفريدگان نماند،» «141» پس پيامبران واسطه بين آفريننده و آفريدگانند، و ريسمان خداوندند كه از آسمان به زمين كشيده شده، ولى ما چگونه در ميان رهبر نمايان منحرف و دعوتهاى گمراه كننده راستى ايشان و درستى دعوتشان را بازشناسيم؟
قرآن به اين پرسش پاسخ مىدهد و مىگويد:
«بِالْبَيِّناتِ- به دليلهاى روشن.»
اين كلمه را دو معنى است كه به نظر مىرسد كلمه «بينات» هر دو معنى را در بردارد:
1- تفاصيل و جزئيّات هدايت و رهنمايى كه در فرهنگ توحيدى و يكتا پرستى و دلايل و ارزشها و راههاى برگشوده از آنها شكل گرفته و جلوه گر شده است. و شامل بودن رسالتهاى الهى بر اين جزئيّات و تفاصيل دليل آن است كه اين رسالتها از جانب خدا به صورت وحى آمده، و هنگامى كه انسان هدايت شود به وسيله زدودگى و صفاى نفس به پارهاى از معانى غيب راه مىبرد و وقتى اين منظومه كامل نشانهها و دلايل غيبى به انسانى داده شود جز دليل پيوستگى مستقيم او به وحى نيست.
2- حجتها و نشانههايى كه بر نفس و خرد مسلّط و چيره مىشود، مانند معجزها، و زدودگى از هوى و مصلحت و اختصاص داشتن محض و ناب به حق. و اين امر ما را بدين حقيقت رهنمون مىشود كه رسالتهاى الهى، پيش از هر چيز، بر
140- توحيد المفضل، ص 45. 141- نهج، خ 144 (ترجمه دكتر شهيدى، ص 139).