و بعضى از علما از امثال اين حديث از احاديث صحيحه بسيار استدلال كردهاند بر آن كه در وطى دبر زن اگر منى نيايد غسل واجب نيست و ليكن صريح نيست در آن مطلب زيرا كه ظاهر ما دون غير وطى است. و از آن طرف نيز احاديث صحيحه وارد شده است كه هر گاه مرد با زن وطى كند و داخل كند ذكر را غسل واجب مىشود.
و اكثر علما گفتهاند كه داخل كند شامل قبل و دبر است و اين نيز صريح نيست چون ممكن است كه دخول محمول بر متعارف باشد و از آن طرف نامتعارفست و آن چه وارد شده است در وطى دبر دو حديث مرسل است كه در يكى وارد است كه غسل بكند و در ديگرى وارد شده است كه غسل واجب نيست.
و جمع ميان اين دو حديث باين مىتوان كرد كه غسل سنت باشد و بعضى از حديث پيشتر استدلال كردهاند بر وجوب غسل چون حضرت امير المؤمنين (صلوات الله عليه) فرمودند كه چگونه غسل واجب نباشد و حال آن كه حد واجبست و در اينجا حد رجم واجبست پس غسل نيز واجب باشد و چون اكثر آن را حمل بر تقيه كردهاند استدلال مشكل است.
حاصل آن كه دليلى تمام نيست بر وجوب غسل در جماع در دبر زن يا مرد يا حيوان بدون انزال منى و ليكن چون اكثر علما بر وجوب غسلند اگر نعوذ باللَّه چنين چيزى واقع شود احوط غسل است و وضو بعد از غسل يا پيش از آن و احوط آنست كه هر جا وضو را با غسل جمع كنند اول وضو بسازند و ديگر غسل بكنند چون در احاديث صحيحه وارد شده است كه وضو بعد از غسل بدعتست.
(و سئل (صلوات الله عليه) عن الرّجل يغتسل ثمّ يجد بعد ذلك بللا و قد كان بال قبل أن يغتسل قال ليتوضّأ و ان لم يكن بال قبل الغسل