فروعات واجب دين قرار داده و هم‏چنان‏كه نماز، روزه و حج را واجب دانسته امر به معروف و نهى از منكر را نيز واجب كرده كه البته با اجراى آن راه براى انجام فرائض ديگر نيز هموار مىشود.

شرايط وجوب امر به معروف و نهى از منكر

محقق پس از ذكر وجوب امر به معروف و نهى از منكر بر آن است مادامى كه چهار شرط وجود داشته باشد اين دو فريضه واجب است و اگر يكى از شرايط موجود نباشد واجب نيست. ناگفته نماند كه محقق اين شروط را براى نهى از منكر بيان مىكند در حالىكه منظور ايشان هر دو فريضه است، اين شروط عبارت‏اند از:

1ـ شخص آمر يا ناهى به منكر بودن منكر و معروف بودن معروف علم داشته باشد1. به اين نكته بايد توجه كرد كه معروف و منكر از نظر عقل و شرع چگونه تعريف مىشود، زيرا معروف يا منكر بودن برخى امور را بايد براساس شرع و برخى را براساس عرف و عقل تحقيق كرد؛ يعنى منكر و معروف را فرد با توجه به شرع و عقل تعريف مىكند.

نكته ديگر اين‏كه برخى از فقها تعليم امر معروف و منكر را به عنوان مقدمه واجب، واجب مىدانند، ولى محقق فراگيرى اين مطلب را واجب نمىداند، گرچه بر كسى كه آن را فرا گرفته واجب مىداند كه با وجود بقيه شرايط به آن فريضه جامه عمل بپوشاند. از آن‏جا كه احتمال مىرود فاعل با نيت خيرخواهانه‏اى همراه با جهل مركب مشغول عملى است يا عملى را ترك كرده انسان ابتدا بايد منكر يا معروف بودن عمل را به وى بفهماند و سپس وى را نهى كند. البته مراد مواردى است كه احتمال اين امر داده مىشود.

2ـ آمر يا ناهى بايد امكان تأثير امر يا نهى را در فرد بدهد تا بر او واجب

1. همان، ص 258؛ چنان‏كه محقق مىگويد: «الاول: أن يعلمه منكراً ليأمن الغلط فى الانكار».