ابوالبيداء رياحي
جلد: 5
نويسنده: عنايت الله فاتحي نژاد
شماره مقاله:2016
اَبوالْبَيْداءِ رياحي، اسعد بن عصمه، شاعر سد? 2ق/8م. وي در باديه پرورش يافته
بود (ابن جراح، 69؛ قس: EI2, S) و گويا به همين سبب به ابوالبيداء (= پدر صحرا)
مشهور شده است. در بصره اقامت گزيد و تعليم کودکان را پيشه ساخت و تا آخر عمر در
آنجا به سر برد (ابن جراح، همانجا؛ ابن نديم، 49؛ ياقوت، 6/89).
ابوالبيداء در شعر و لغت مهارت بسيار داشت و از فصحاي معروف عرب به‌شمار مي‌رفت.
برخي از بزرگان علم و ادب آن روزگار، از جمله ابن سلام جُمَحي و اصمعي (ه م م) در
زمر? شاگردان او بوده‌اند (ابن سلام، 87، 127؛ بستاني، 4/224). وي راوي اشعار
ابونواس بود و ابونواس در رثاي او ابياتي سروده است (ص 572). ابومالک عمروبن کرکره
پسر خوانده و راوي اشعار ابوالبيداء بود. از ديگر راويان شعر او ابوعدنان عبدالرحمن
بن عبدالاعلي را مي‌توان نام برد (ابن نديم، 49، 51؛ قس: پلا، 137). ابن نديم (ص
188) مجموع اشعار وي را 30 برگ دانسته است، اما هم? ابياتي که در آثار جاحظ (1/70)،
ابن جراح (ص 69-70)، ابوحيان توحيدي (3/336) و علي‌خان مدني (4/370) از او باقي
مانده، از حدود 7 بيت تجاوز نمي‌کند.
مآخذ: ابن جراح، محمدبن داوود، الورقه، به کوشش عبدالوهاب عزام و عبدالستار احمد
فراج، قاهره، 1953م؛ ابن سلام جمحي، محمد، طبقات الشعراء، ليدن، 1913م؛ ابن نديم،
الفهرست؛ ابوحيان توحيدي، علي بن محمد، البصائر و الذخائر، به کوشش ابراهيم کيلاني،
دمشق، 1385ق/1966م؛ ابونواس، حسن بن هاني، ديوان، به کوشش احمد عبدالمجيد الغزالي،
بيروت، 1372ق/1953م؛ بستاني، جاحظ، عمروبن بحر، البيان و التبيين، به کوشش حسن
سندوبي، قاهره، 1351ق/1932م؛ علي‌خان مدني، انوار الربيع، به کوشش شاکر هادي شکر،
نجف، 1389ق/1969م؛ ياقوت، ادبا؛ نيز:
EI2, S; Pellat, Charles, Le Milieu basrien et la formation de ??hiz, Paris,
1953.
عنايت‌اللـه فاتحي‌نژاد