خيلي خوب ديگر نوشتن نداريد دقت بفرماييد مسئله اصلي در اينجا اين است كه ما نوع اول و نوع دوم را خوب بفهميم نوع اول آگاهي هايي است كه از راه حواس يا مشابه آن به دست مي آيد مثال شما چشمتان را باز مي كنيد ، اين صندلي را اينجا مي بينيد از چه راه آگاه شديد كه در اينجا صندلي هست ؟ از راه باز كردن چشم و به كار انداختن آن اينجا ديگر به تجزيه و تحليل و تركيب و جمع بندي نياز نيست و الان من مشغول صحبت كردن هستم ؛ صداي من را مي شنويد اين كه من چه مي گويم ، شايد فكر بخواهد ؛ اما اين كه صدايي مي شنويد و اين دريافت كه صدايي در محيط هست و شما مي شنويد ، احتياجي به تجزيه و تحليل و تركيب و جمع بندي ندارد انسان براي دستيابي به اين آگاهي ها ، دريچه ها و راه هايي در اختيار دارد قسمتي از اين دريچه ها و راهها حواس ظاهري هستند چشمي كه با آن مي بينيد ؛ گوشي كه با آن مي شنويد ؛ بيني و اعصاب بويايي كه با آن مي بوييد ؛ زبان و زير زبان و اعصابي كه با آن مي چشيد ؛ پوست بدن و اعصابي كه در زير پوست بدن است و با آن لمس مي كنيد ـ كه خود اين اعصاب خيلي گوناگون است ؛ بعضيها عصبهايي است كه انسان با او فقط زبري و نرمي را مي يابد ، بعضي عصبهايي است كه با آن سردي و گرمي را مي يابد ، بعضي عصبهايي است كه با آن شلي و سفتي را مي يابد اينها اعصاب گوناگون در حس لامسه هستند حس لامسه ، كه ما آن را يك حس مي دانيم ، در حقيقت چند نوع است يعني مي شود عصبهايي را كه در زير پوست است و انسان به كمك آنها مي تواند زبري و نرمي را درك كند ، از كار انداخت ، اما در عين حال ، عصبي كه با آن سردي و گرمي را درك مي كند كار بكند در اين حال حس لامسه در بعد شناخت و دريافت سردي و گرمي كار مي كند ولي در بعد دريافت زبري و نرمي ، يا سفتي و شلي كار نمي كند
اينها يك سلسله دريافتها از راه چشم و گوش و بيني و دهان و پوست بدن هستند به اينها مي گوييم مشاهدات خارجي اينها همه مشاهده هستند البته اصطلاحاً بايد فقط در مورد ديدنيها مشاهده را به كار برد ، ـ چون شهود به ديدن گفته مي شود ـ اما مشاهده را تعميم مي دهند و آنچه را هم كه انسان با بيني يا گوش يا حواس ديگر درك مي كند مشاهده مي نامند و مي گويند مشاهدات عيني ، مشاهدات خارجي ، مشاهده بروني