استعمال ظرف طلا يا نقره در حال ناچارى براى غير وضو وغسل اشكال ندارد.

(235) استعمال ظرفى كه معلوم نيست از طلا يا نقره است يا از چيز ديگر، اشكال ندارد.

(236) استعمال بادگير قليان وغلاف شمشير وكارد وقاب قرآن وعطردان و سرمه دان اگر از طلا ونقره باشد خالى از اشكال نيست بلكه اظهر در عطردان و سرمه دان منع است. [ 50 ]

وضو

(237) در وضو واجب است با نيت، صورت ودست ها را بشويند وجلو سر و روى پاها را مسح كنند.

(238) در ازاى صورت را بايد از بالاى پيشانى جايى كه موى سر بيرون مى آيد، تا آخر چانه شست، وپهناى آن به مقدارى كه بين انگشت وسط وشست (يعنى انگشت ميانى كه وسطى وانگشت بزرگ كه ابهام است) قرار مى گيرد بايد شسته شود، واگر مختصرى از اين مقدار را هم نشويد وضو باطل است. وبراى آن كه يقين كند اين مقدار كاملا شسته شده بايد كمى اطراف آن را هم بشويد. وميزان در رستنگاه مو ودر انگشتان، افراد مستوى الخلقه وعادى مى باشد، پس كسانى كه رستنگاه مو يا انگشتان آنها غيرعادى است، در مقدار شستن، افراد عادى را ميزان قرار دهند.

(239) اگر احتمال دهد چرك يا چيز ديگرى در ابروها وگوشه هاى چشم ولب او هست كه نمى گذارد آب به آنها برسد، چنانچه احتمال او در نظر مردم بجا باشد، بايد پيش از وضو يا وقت شستن آنها وارسى كند كه اگر هست بر طرف نمايد.

(240) اگر پوست صورت از لاى مو پيدا باشد، علاوه بر شستن ظاهر موها، بنا بر احوط بايد آب را به پوست هم برساند، واگر پيدا نباشد شستن ظاهر مو كافى است ورساندن آب به زير آن لازم نيست.

(241) اگر شك كند كه پوست صورت از لاى مو پيداست يا نه، بنا بر احتياط واجب بايد مو را بشويد وآب را به پوست هم برساند.

(242) شستن داخل بينى ومقدارى از لب وچشم كه در وقت بستن ديده [ 51 ] نمى شود واجب نيست، ولى براى آن كه يقين كند از جاهايى كه بايد شسته شود چيزى باقى نمانده، واجب است مقدارى از آنها را هم بشويد. وكسى كه نمى دانسته بايد اين مقدار را بشويد، اگر نداند در وضوهايى كه گرفته اين مقدار را شسته يا نه، نمازهايى كه خوانده صحيح است.

(243) بايد صورت ودست ها را از بالا به پايين شست واگر از پايين به بالا بشويد وبه همان شستن اكتفا كند، بلكه مطلقا در بعضى موارد، وضو باطل است و احتياط واجب آن است كه در هرعضو ابتدا قسمت هاى بالاتر وسپس قسمت هاى پايين تر را بشويد ورعايت ترتيب عرفى ، كافى است.

(244) اگر دست را تر كند وبه صورت ودست ها بكشد، بايد بنا بر احتياط ترى دست به قدرى باشد كه به واسطه كشيدن دست، كمى آب بر آنها جارى شود.

(245) بعد از شستن صورت بايد دست راست وبعد از آن دست چپ را از آرنج تا سر انگشت ها بشويد به طورى كه دست ها كاملا شسته شود.

(246) براى آن كه يقين كند آرنج را كاملا شسته بايد مقدارى بالاتر از آرنج را هم بشويد.

(247) كسى كه پيش از شستن صورت، دست هاى خود را تا مچ شسته، در موقع شستن دست ها براى وضو بايد تا سر انگشتان را بشويد، واگر فقط تا مچ را بشويد وضوى او باطل است.

(248) در وضو شستن صورت ودست ها مرتبه‌اول واجب ومرتبه‌دوم مستحب ومرتبه‌سوم وبيشتر از آن حرام مى باشد ومقصود از هر مرتبه، شستن تمام عضو است.

(249) بعد از شستن هر دو دست بايد جلو سر را با ترى آب وضو كه در دست مانده مسح كند. اگر ترى در دست نمانده باشد وظيفه اش در مسأله 257 بيان خواهد شد. واحتياط واجب در مسح سر از بالا به پايين است، ومسح كردن با دست راست بهتر است.

(250) جلوى سر (يك قسمت از چهار قسمت سر، كه مقابل پيشانى است) جاى مسح مى باشد و هر جاى اين قسمت را به هراندازه مسح كند كافى است، اگر [ 52 ] چه احتياط مستحب آن است كه از در ازا به اندازه درازاى يك انگشت واز پهنا به اندازه پهناى سه انگشت بسته مسح نمايد، وواجب است در صورت امكان مسح با كف دست باشد نه با پشت آن.

(251) لازم نيست مسح سر بر پوست آن باشد بلكه بر موى جلو سر هم صحيح است ولى كسى كه موى جلو سر او به اندازه اى بلند است كه اگر مثلا شانه كند به صورتش مى ريزد، يا به جاهاى ديگر سر مى رسد، بايد بيخ موها را مسح كند يا فرق سر را باز كرده پوست سر را مسح نمايد. واگر مقدارى را كه به صورت مى ريزد يا به جاهاى ديگر سر مى رسد جلو سر جمع كند وبر آنها مسح نمايد، يا بر موى جاهاى ديگر سر، كه جلو آن آمده مسح كند باطل است

(252) بعد از مسح سر بايد با ترى آب وضو كه در دست مانده روى پاها را از سر يكى از انگشت ها تا برآمدگى روى پا مسح كند. واحتياط مستحب اين است كه تا مفصل پا مسح نمايد.

(253) پهناى مسح پا به هر اندازه باشد