راز تقديم و تأخير تزكيه و تعليم بر يكديگر

آن‌گاه برنامه‌هاي رسالت آن رسول را ذكر مي‌كند؛ اول تلاوت آيات است، بعد تعليم كتاب و حكمت است، بعد تزكيه.

ـ ترتيب ذكري

گرچه اين امور فقط ترتيب ذكري دارند با حروفي كه نشانه ترتّب باشد ادا نشد يعني نفرمود به اينكه «يتلوا عليهم آياتك فيعلمهم» بعد «فيزكيهم» با فاء تفريع ذكر نفرمود، فقط [اينجا] تقديم ذكري است، الاّ اينكه تقديم ذكري هم بالاخره نشانه از اهميّت مسئله است. برنامه‌هايي كه ابراهيم(سلام الله عليه) براي رسالت آن رسول از خداي سبحان مسئلت كرد: تلاوت آيات، تعليم كتاب و حكمت و تزكيه بود، لكن خداي متعالي در هنگام پاسخ مثبت دادن به اين نيايش، هر جا سخن از اجابت اين دعاست تزكيه را مقدم مي‌دارد. در دعا تعليم مقدم است، در پاسخ و اجابتِ دعا، تزكيه. در همين سوره مباركه «بقره» آيه 151 ملاحظه فرموديد كه اين‌چنين آمده است: (كَمَا أَرْسَلْنَا فِيكُمْ رَسُولاً مِنْكُمْ يَتْلُوا عَلَيْكُمْ آيَاتِنَا وَيُزَكِّيكُمْ وَيُعَلِّمُكُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ)1؛ فرمود: شما متذكر اين نعمت باشيد ما پيامبري انزال كرديم كه آيات الهي را بر شما تلاوت مي‌كند و شما را تطهير مي‌كند و شما را عالم به كتاب و حكمت مي‌كند. در اين گونه از موارد تزكيه مقدم بر تعليم است چه اينكه در سوره مباركه «جمعه» هم فرمود: (هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولاً مِنْهُمْ) كه (يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمَهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ)2