علم، عقل، دین

شير واقعي باشد در نتيجه صفت معروف شير که شجاعت باشد را دارد يعني پدرم شجاع است يعني اجزاء براي همديگر قرينه ميشوند.

نکته اي را که ديلتاي به آن توجه کرد نکته قابل ملاحظه مهمي بود و آن «تقسيم و تعريف علم» بود که قبل از ديلتاي، پوزيتيويست ها و تجربه گرايان، «علم» (به معني واقعي کلمه علم) را تنها اختصاص به «علوم تجربي» مي‌دادند که علم تجربي، درصدد کشف «قوانين طبيعي» بکمک «استقراء» تجربي است که با تکرار مشاهده از طريق «حواس بيروني» انجام مي‌گيرد و نتيجه آن اثبات يک «قانون کلي طبيعي» است اما ديلتاي پس از توجه به علوم تفسيري و کشف قواعد تفسير، متوجه شد که نمي‌توان علم را منحصر به علوم تجربي، (يعني فيزيک و شيمي و پزشکي و امثال اينها) دانست که در صدد کشف «قوانين کلي تجربي» بوسيله «استقراء تجربي» است بلکه شناخت تاريخ که شناختي جزئي و راجع به حوادثي مشخص و معين است و نيز فهم معاني مورد نظر نويسندگان متون، نيز يک کشف «علمي»، محسوب مي‌شود يعني فهميدن متون حقوقي و ديني و تاريخي نيز خود يک «کشف علمي»، محسوب مي‌شود و لذا انحصار «علوم واقعي» به «علوم تجربي»، غلط است و علوم را بايد به «علوم طبيعي» که در آن از روش تجربي و «استقراء»، استفاده ميشود و «علوم انساني» و فرهنگي که درباره علوم تفسيري و علوم تاريخ و روانشناسي و غيره است که در آن، از روش تفسيري استفاده ميشود، تقسيم کرد.