اوّلين و مهم ترين فرقه مذهبى مسيحى است ، كه تا پيش از ظهور مذهب ارتودوكس ، يگانه مذهبحاكم بر جهان مسيحيّت بوده و پس از پيدايش مذهب ارتودوكس در روم شرقى به روم غربىاختصاص يافت . واژه كاتوليك براى نخستين بار درسال 160 ميلادى به كار رفت تا كليساى جامع و عمومى مسيحيّت را از بعضى شعب آن كه تازهتاءسيس شده بودند تشخيص دهند. پيروان اين فرقه در مناطق مختلف مسيحى نشين دنيا پراكندهاند ولى عمدتا در مناطق لاتين نشين ، ايرلند،آلمان جنوبى و مناطق مديترانه اى به سر مىبرند. مركز فرقه كاتوليك در (واتيكان ) در شهر (رم ) ايتاليا است و در راءس آن (پاپ) قرار دارد.
كاتوليك ها بر آنند كه نماينده حقيقى كليساى مسيح هستند و براى خود، تقدّس روحانى و قدمتولايت قائلند؛ آن ها نيز بر اين باورند كه عيسى (ع ) انجمن مرئى را كه همين كليسا استتاءسيس كرده وپاپ ، جانشين پطرس مقدّس است .
كاتوليك ها براى رعايت آداب مذهبى ، اهمّيّت فراوانى قائلند و قوانين مذهب را در تمامكليساهاى خود، يكنواخت انجام مى دهند. مراسم مذهبى كاتوليك ها عبارت است از: تعميد، توبه ،اعتراف ، تناول (عشاى ربّانى )، ازدواج و مسح بيماران درحال مرگ .(293)
اوّليّن تجزيه و تقسيم مهمى كه در دين مسيح به وجود آمد پيدايش فرقه ارتودوكس است .ظهور اين فرقه بر اثر اختلافاتى بود كه ميان كليساى روم غربى و مسيحيان روم شرقى ،پيدا شد و سرانجام اين اختلاف عقيده ، به تدريج در قرن يازدهم ، منجر به جدايىكامل گرديد.
علّت جدايى ميان كليساى غربى و روم شرقى در آغاز، جنبه سياسى داشت و پس از تجزيه رومبه دو بخش غربى به مركزيّت شهر روم و بخش شرقى به مركزيّت قسطنطنيّه به وجود آمد.به عبارت ديگر، دولت روم شرقى مايل نبود كه شهروندان مسيحى آن كشور از نظر مذهبى ،تابع كليساى واتيكان باشند و به همين سبب در شهر قسطنطنيّه كليساى ارتودوكس ، كم كمبه طور مستقل ، عمل كرد. از نظر كلامى و عقيدتى هم ، كليساى روم شرقى تحت تاءثيرانديشه هاى فلسفى يونان باستان قرار گرفت . از جمله اختلافات مهم ارتودوكس ها باكاتوليك ها اين است كه در كليساى روم ، تصوير و پيكره حضرت عيسى نيز مقدّس است و جنبهروح القدس دارد، در حالى كه در كليساى شرق چنين نيست . نيز به نظر مسيحيان شرقى روحالقدس تنها ناشى از پدر است ، ولى به عقيده كاتوليك ها روح القدس از (پسر) هم منبعثمى باشد.
عقايد ارتودوكس ها:
برزخ ، مفهوم بى آلايش و برائت از گمراهى و نداشتن امكان اشتباه (عصمت ) پاپ راقبول ندارند. كشيشان اين فرقه ، ازدواج مى كنند و مراسم عبادت خود را به هر زبان رايجىبه جا مى آورند.
مركز ارتودوكس ها، نخست (قسطنطنيّه ) بود و پس از سقوط اين شهر به دست عثمانى ها، به(روسيه ) انتقال يافت ، و در زمان حاكميت كمونيست ها از روسيه به يونان ،منتقل شد و اكنون نيز مركز ارتودوكس ها شهر (آتن ) در يونان است .
پيروان اين مذهب بيشتر در اروپاى شرقى از جمله : روسيه ، رومانى و يونان زندگى مى كنندو فرايض مذهبى آن ها عبارت است از: تعميد، اداى شهادت ، مسح روغن مقدّس ، توبه ، مسح محتضر، عشاى ربّانى و ازدواج .(294)
پس از قرن شانزدهم در اروپاى غربى ، انقلاب هاى دينى بسيارى در جهت اصلاح مذهب كاتوليك به وقوع پيوست كه سرانجام به نهضت پروتستان انجاميد.
علل عمده پيدايش نهضت پروتستان ، فشار بيش از اندازه كليساى كاتوليك ، وجود مقررّاتبسيار سخت ، گرفتن پول هاى كلان از مسيحيان به عناوين مختلف در قرون وسطى از جملهفروختن بهشت و عفو گناهان ، فروختن مناصب روحانى و... بوده است . اين عملكرد زشت و خشناربابان كليسا و پاپ ، اعتراض هايى را به دنبال داشت ، و سرانجام به نهضت پروتستانبه رهبرى (مارتين لوتر) منجر شد. او در سال 1517 ميلادى اعلاميه پيشنهادى 95 مادّه اى خودرا براى انجام اصلاحات دين مسيح ، انتشار داد. برخى از پيشنهادهاى او از نظر ايمان كاتوليكى غير قابل قبول بود، ولى نكات تازه اى نيز در ميان ان ها وجود داشت ، از جمله اينكه :
نجات ، فقط از راه ايمان به دست مى آيد.
كتاب مقدس ، تنها منبع ايمان مسيحى است .