گناه را بداد ولى با اين حال نقش گناه از جبين انسان پاك نگشته و مى بايد در طول حيات با مذلت و پستى و ناكامى و تحمل عذاب گناه خويش را كفاره دهد تا بتواند به نجات بخش ملحق گشته در او هضم شود و به آمرزش نائل آيد.
بدين قرار خواسته هاى فطرى انسان پليدى و ناپاكى محسوب شد و تمايلات جنسى او آلودگى بشمار آمد و معرفت و ادراك وى نسبت به نفس خويش گناه و خطا شمرده شد و بدنبال اين طرز فكر بود كه بلاى رهبانيت كه به تفصيل از آن ياد خواهيمكرد پديد آمد و پس از چندى عكس العمل رهبانيت كه هنوز هم آثار آن باقى است سراسر اروپا را فراگرفت .
هنگامى كه عكس العمل رهبانيت در اروپا بوجود آمد يعنى افكار بر ضد كليسا و تفكرات وابسته به آن تجهيز گشت و اصولا حالت مخالفتى با همه ء مفاهيم دينى درمردم ايجاد شد عقايد درباره ء انسان نيز تغيير يافت و بالطبع درباره ء عقل هم كه يك پديده ء انسانى است نظريه ئى تازه عرضه گشت .
در عصر روشنگرى يعنى نيمه ء قرن هجدهم عقل خداى بلامعارض شمرده شد .
جهان آفريده و مصنوع عقل بشمار آمد و براى نيروى خرد حق حاكميت مطلق در تمامزواياى زندگى انسانى تصور رفت بر اثر اين طرز فكر اعتقاد به اينكه انسان داراى حريت كامل است و هيچ نيروى خارج از وجود خود او نمى تواند او را محدود سازد رايج گشت ...
و بدين ترتيب دوره ء