اسوه های قرآنی و شیوه های تبلیغی آنان

آيا شما را در آنچه اين‏جا داريد آسوده رها مى‏كنند؟

در باغ‏ها و در كنار چشمه‏ساران، و كشتزارها و خرما بُنانى كه شكوفه‏هايشان لطيف است؟ وهنرمندانه براى خود از كوه‏ها خانه‏هايى مى‏تراشيد. از خدا پروا كنيد و فرمانم ببريد.

اين يكى از راه‏هاى مهم تربيت و شيوه‏هاى وعظ است كه قرآن به كار مى‏برد:

قومى كه فضل الهى و نعمت‏هاى بيكران آنها را فرا گرفته و در تمام جوانب زندگى به پيشرفت و آبادانى رسانده، شايسته نيست كه خود را به گناه و نافرمانى خالق آلوده سازند... اين روش مخاطب را نسبت به منزلت والايش نزد خدا يادآور مى‏گردد تا به مقتضاى اين شأن و منزلت عمل كند.(13)

3 . مناظره و جدال نيكو

على رغم شيوع بت پرستى در قوم ثمود، با توجه به مناظره‏هاى حضرت صالح با قومش روشن مى‏گردد كه به هر حال، گروهى از آنان در بت پرستى، سست و يا مردد بوده‏اند و از اين رو، پس از طرح توحيد از سوى صالح، ميان دو گروه مصرّ و مردّد در عبادت اصنام مشاجره و اختلاف در مى‏گيرد، درحالى‏كه اگر همه بر عناد باشند منازعه و مشاجره بر نمى‏خيزد. آيات زير به نحوى مناظره روشمند و جدال نيكوى صالح را بيان مى‏كنند؛

- در سوره هود، آن‏گاه كه صالح قدرى پيرامون خداشناسى و توحيد سخن مى‏راند، در پاسخش مى‏گويند:

أَتَنْهانا أَنْ نَعْبُدَ ما يَعْبُدُ آباؤُنا وَإِنَّنا لَفِى شَكٍّ مِمّا تَدْعُونا إِلَيْهِ مُرِيبٌ؛(14)

آيا ما را از پرستش آنچه پدرانمان مى‏پرستيدند باز مى‏دارى؟

و بى‏گمان ما از آنچه تو مارا بدان مى‏خوانى سخت دچار شكيم.

- و دربرابر شك مخاطبان، صالح بر آيه، بينه و حجت آشكار خود پاى مى‏فشرد.

قالَ يا قَوْمِ أَرَأَيْتُمْ إِنْ كُنْتُ عَلى‏ بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّى وَآتانِى منه رَحْمَةً؛(15)

گفت: اى قوم من، چه بينيد اگر در اين دعوا بر حجتى روشن از پروردگار خود باشم و او از جانب خود رحمتى به من داده باشد؟