با جستجو در آيات و روايات و تفاسير و سيره انبيا چنين به نظر مىرسد كه جز شخصيت با فضيلت و وجود پربركت حضرت ختمى مرتبت محمدبن عبدالله(ص). اسوه تمام عيار ديگرى در عالم انسانى و در قلمرو قرآن يافت نمىشود. تنها اوست كه تمام فضايل اخلاقى، معنوى و تبليغى و مناصب الهى را در خود گرد آورده و خاتم پيامبران و جامع شرايع و اديان و اسوه اسوههاى قرآن گرديده است.
لَقَدْ كانَ لَكُمْ فِى رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَن كانَ يَرْجوا اللّهَ وَالْيَومَ الْآخِرَ؛(11)
به تحقيق، براى شما در وجود رسولخدا سرمشق نيكويى است؛ براى هر كس كه به خدا و روز قيامت اميدوار باشد.
علاوه بر آيه فوق كه آن حضرت را شايسته تأسى و پيروى همگان در همه جنبهها قلمداد مىكند، آيات متعدد ديگرى نيز مبيّن اين معناست:
- او تنها اسوهاى است كه اخلاق سترگ به او ارزانى شده است؛ وَإنَّكَ لَعَلى خُلُقٍ عَظِيمٍ؛(12)
تنها اوست كه رسالتش را جملگى رسولان به ويژه اولوالعزم، بشارت دادهاند.
- تنها اوست كه (13)
- اوست كه صاحب مقامات و القاب بلند تبليغى است:
إِنّا أَرْسَلْناكَ شاهِداً وَمُبَشِّراً وَنَذِيراً وَداعِياً إِلَى اللَّهِ بِإِذْنِهِ وَسِراجاً مُنِيراً.(14)
- و اوست كه به همراه پيروانش در آخرين آيه سوره فتح، به مدح وافرى اختصاص داده شدهاست:
محمد فرستاده خداست؛ و كسانى كه با اويند، بر كافران سختگير و با همديگر مهربانند. آنان را در ركوع و سجود مىبينى كه فضل و خشنودى خدا را خواستارند. علامت مشخصه آنان بر اثر سجود در چهرههايشان است.
اين صفت ايشان است در تورات. و مَثَل آنها در انجيل چون كِشتهاى است كه جوانه خود برآورد و آن را مايه دهد تا ستبر شود و بر ساقههاى خود بايستد و دهقانان را به شگفت آورد، تا از انبوهى آنان، كافران را به خشم دراندازد. خدا به كسانى از آنان كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كردهاند، آمرزش و پاداش بزرگى وعده داده است.