همانگونه كه قبلاً اشاره شد، كاملترين دستورالعمل تبليغ را مىتوان در زندگى پرفراز و نشيب پيامبر اسلام جستوجو كرد. در اينجا تأكيد بر اين است كه اين نسخه جامع هدايت، شامل متنوعترين شيوههاست؛ از پنهانىترين شيوهها تا آشكارترين روشها و از سادهترين تا پيچيدهترين آنها، از تبليغ يك نفره و خانوادگى گرفته تا دعوت گروهى و انبوه تودهها، گاه بدون هيچ وسيله و گاهى با وسايل و ابزارهاى متعدد، زمانى با نرمى و ديگر زمان با خشونت و صلابت.
اين همه موجب شده است تا ضمن روشن شدن شيوههاى جزئى و موفق دعوت، جامعترين استراتژى هاى تبليغى نيز كشف گردد. چه، پيامبر در سيره تبليغى خود ضمن برخورد و مواجهه با شرايط و مخاطبان گوناگون، بإ؛هه- راهنمايى الهى بهترين و مؤثرترين شيوهها را اتخاذ فرموده و از اين طريق شيوههاى كلى و جزئى، روشهاى دائم و موقت و تاكتيكها و استراتژىها را تفكيك نموده است.
نگاهى هرچند اجمالى به سير تبليغ رسولاكرم در مكه با دعوت مخفى به توحيد و دعوت آشكار افراد و قبايل و اشراف و طبقات عادى جامعه و دعوت جمعى آن حضرت در مكه و مدينه و ديگر جاها و چگونگى انتقال از شيوهاى به شيوه ديگر و يا كيفيت اتخاذ شيوههاى متعدد در آنِ واحد و نيز مقايسه اجمالى شيوههاى آن حضرت با روشهاى پيامبران پيشين، موضوع فوق را به روشنى اثبات مىنمايد.
اگر پرسيده شود راز اين تنوع و توفيق شيوهها در چيست، مىتوان پاسخ داد، نخست در خاتميت و جامعيت رسالت نبى اكرم و دوم، آنچه در ديگر آيات به آن اشاره شده، آنجا كه فرموده است: (19)
و طى آن پيامبر را مأمور به اقتدا به شيوههاى تبليغى موفقيت آميز انبياى گذشته فرموده است.
در تنوع و جامعيت شيوههاى دعوت پيامبر اكرم همين بس كه متنوعترين القاب و مدالهاى تبليغى از جانب خداوند به او اعطا شده است:
إِنّا أَرْسَلْناكَ شاهِداً وَمُبَشِّراً وَنَذِيراً * وَداعِياً إِلَى اللَّهِ بِإِذْنِهِ وَسِراجاً مُنِيراً؛(20)
ما تو را به سمت گواه و بشارتگر وهشدار دهنده فرستاديم، و دعوت كننده به سوى خدا و فرمان او و چراغى تابناك.
وَما أَرْسَلْناكَ إِلّا رَحْمَةً لِلْعالَمِينَ؛(21)
و تو را جز رحمتى براى جهانيان نفرستاديم.
إِنَّما أَنْتَ مُذَكِّرٌ؛(22)
تو تنها تذكر دهندهاى.
يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الكِتابَ وَالحِكْمَةَ؛(23)
آيات خدا را برايشان بخواند و كتاب و حكمت به آنان بياموزد.
لَقَدْ جاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ ما عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُمْ بِالْمُؤْمِنِينَ رَؤُفٌ رَحِيمٌ.(24)
در اين آيات لقبهاى شاهد، مبشر، منذر، داعى، سراج منير، رحمت، مذكر، تلاوتكننده آيات، مزكّى و مربّى و معلم كتاب و حكمت، و در آيات ديگر القاب متعدد ديگرى چون ذكر، هادى و گشاينده غل و زنجيرها به او اعطا شده است.