اسوه های قرآنی و شیوه های تبلیغی آنان نسخه متنی

1. آيات قرآن كريم

نخستين و معتبرترين مأخذ براى استخراج شيوه‏هاى تبليغى پيامبر اكرم، محتوا و ترتيب آيات قرآن است،
اما از آن‏جا كه قرآن به موضوعات و جنبه‏هاى بى‏شمار زندگى دنيا و آخرت پرداخته و گاه در آن به
محتوا بيش از شيوه دعوت توجه شده و ازسوى ديگر امكان بررسى تمام آيات در اين تحقيق ميسر نيست، تنها
دو دسته از آيات را مورد بررسى و تدقيق قرارداده‏ايم:

دسته اول

آياتى كه به‏طور مستقيم بيانگر اتخاذ شيوه‏هاى گوناگون تبليغ از سوى پيامبر بوده و
متدولوژى دعوت نبوى را روشن مى‏سازند؛ مانند:

وَأَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الأَقْرَبِينَ‏(9)

و خويشان نزديكت را هشدار ده.

وَأَنْزَلْنا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنّاسِ ما نُزِّلَ إِلَيْهِمْ؛(10)

و اين قرآن را به سوى تو فرود آورديم، تا براى مردم آنچه را به سوى ايشان نازل‏شده است توضيح دهى.

وَيَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالأَغْلالَ الَّتِى كانَتْ عَلَيْهِمْ.(11)

و از [دوش‏] آنان قيد و بندهايى را كه برايشان بوده است برمى‏دارد.

فَاسْتَقِمْ كَما أُمِرْتَ وَمَنْ تابَ مَعَكَ.(12)

پس همان‏گونه كه دستور يافته‏اى ايستادگى كن و هر كه با تو توبه كرده [چنين‏كند].

دسته دوم

آياتى كه دستورهاى مستقيم وحى را در ارتباط با شيوه تبليغ بازگو مى‏نمايد و در بيشتر
موارد با فعل امر :

قُلْ يا أَيُّها الكافِرُونَ * لا أَعْبُدُ ما تَعْبُدُونَ...؛(13)

بگو اى كافران، آنچه مى‏پرستيد، نمى‏پرستم....

قُلْ هاتُوا بُرْهانَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ؛(14)

بگو: اگر راست مى‏گوييد، دليل خود را بياوريد.

قُلْ تَعالَوْا أَتْلُ ما حَرَّمَ رَبُّكُمْ عَلَيْكُمْ...؛(15)

بگو بياييد تا آنچه را پروردگارتان بر شما حرام كرده براى شما بخوانم.

قُلْ أَنَدْعُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ مالايَنْفَعُنا وَلايَضُرُّنا؛(16)

بگو آيا به جاى خدا چيزى را بخوانيم كه نه سودى به ما مى‏رساند ونه زيانى.

قُلْ أَمَرَ رَبِّى بِالْقِسْطِ؛(17)

بگو: پروردگارم به دادگرى فرمان داده است.

قُلْ لِلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَيَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ؛(18)

به مردان با ايمان بگو: ديدگان خود را [از هر نامحرمى‏] فرو بندند و پاكدامنى ورزند.

2. روايات كتب حديث و سيره

پس از آيات قرآن، كتب و مجموعه‏هاى حديثى از قبيل اصول و فروع كافى، نهج‏البلاغه و بحارالأنوار،
رهنمودهاى قابل توجهى از چگونگى اتخاذ شيوه‏هاى تبليغى توسط پيامبر ارائه مى‏دهند. و پس از آن نوبت
به كتب سيره مى‏رسد كه مى‏توان در لابه‏لاى مطالب آنها گاهى به شيوه‏هاى تبليغى رسيد، با اين
تفاوت كه در اين كتب، روايات به معصوم و غير معصوم منتهى مى‏شود و بر اين اساس نيازمند بررسى و تأمل
بيشتر است.