يعقوب، اسوه صبر و گذشت
براى يعقوب در طول زندگى مصيبتها و حوادث تلخى پيش آمد كه كمتر كسى ياراى تحمل آن را داشت و رأسآنها فراق چندين ساله(5) يوسف، عزيزترين فرزندش بود. با عنايت به اينكه وى بر اساس علم الهى از
ارزش و منزلت والاى يوسف با خبر بود، از دست دادن يوسف برايش سخت گران آمد.يعقوب در اين مصيبتها
غرق بود، اما آنى از ذكر خدا و سپاس نعمتهاى او غافل نگشت و با توكل بر ذات حق تعالى شكيبايى ورزيد و
به رحمت و فرج الهى اميدوار بود؛ ازاينرو چون خبر مرگ يوسف را به او دادند گفت: قالَ بَلْ سَوَّلَتْ
لَكُمْ أَنْفُسُكُمْ أَمْراً فَصَبْرٌ جَمِيلٌ؛(6)گفت: بلكه نفس شما كار بدى را پيش شما آراسته است پس اينك، صبرى نيكو مىكنم.به علاوه، دربرابر فرزندان خطاكار و حسودش كه با سهل انگارى يا خيانت موجب اين مصيبت شده بودند عفو و
گذشت و حتى آمرزش خواهى در پيش گرفته بود، كه اين از نهايت كرامت و بزرگوارى او حكايت مىكرد؛قالَ سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَكُمْ رَبِّى إِنَّه هُوَ الغَفُورُ الرَّحِيمُ؛(7)گفت: بزودى از پروردگارم براى شما آمرزش مىخواهم. بهدرستى كه او آمرزنده مهربان است.
شيوههاى تبليغى حضرت يعقوب(ع)
1 . كار و تلاش توأم با انديشه
مطابق بيان قرآن، يعقوب نيز چون ساير پيامبران اهل تلاش و كوشش براى كسب معاش و خدمت به خلق خدا بود.اين خود مىتواند درسى آموزنده از جانب يك اسوه قرآنى و حاوى يك روش تبليغ غير مستقيم باشد؛وَاذكُرْ عِبادَنا إِبْراهِيمَ وَإِسْحقَ وَيَعْقُوبَ أُولِىَ الأَيْدِى وَالأَبْصارِ؛(8)و بندگان ما ابراهيم و اسحاق و يعقوب را به يادآور كه ايشان صاحبان قدرت و ديدگان بصير بودند.زمخشرى در تبيينمنظور اين است كه اينها صاحبان اعمال و انديشهها هستند، گويى كسانى كه اعمال نيكو انجام نمىدهند
و انديشههاى دينداران در تفكرشان نيست مانند افراد زمين گيرى هستند كه جوارحشان به هيچ كارى نيايد
و مثل كسانى كه عقل خويش از كف داده و هيچ بينشى ندارند.(9)
2 . ياد خدا و قيامت
حضرت يعقوب در خوشى و ناخوشى همواره ياد خدا را بر زبان و در دل داشت. خداوند طى آيهاى او و ابراهيمو اسحاق را به ويژگى يادآورى عميق قيامت مىستايد:إنّا أخلَصْناهُم بِخالِصَةٍ ذِكْرَى الدّارِ؛(10)ما ايشان را با موهبت ويژهاى كه ياد سراى ديگر بود، خالص گردانيديم.