محور دوم: دعوت بر اساس بصيرت

در دعوت هيچ پيامبر الهى، از جهل و غفلت و عوامفريبى اثرى نيست و هر چه هست بر پايه آگاهى و بصيرت باطنى بنا شده است. اگر زرمداران و زورمندان عالم براى باقى ماندن بيشتر بر مسند دنيوى به جهل و غفلت و فريب مردم تكيه مى‏كنند، در مرام انبيا، بالعكس، جزآگاهى و علم و بصيرت مطلوب نمى‏باشد و گرايشى كه مستند به شناخت و معرفت دل نباشد، پوچ و متزلزل شمرده مى‏شود. تاريخ اسلام مملو از رشادت‏ها و جان نثارى‏هاى كسانى است كه آگاهانه اسلام را پذيرفته و در راه آن تن به خطر داده‏اند و تا سر حد جان بر آن پاى فشرده‏اند.

از اين روست كه پيامبر طريقه و استراتژى خود و پيروانش را در دعوت آگاهانه به سوى خدا خلاصه مى‏كند:

قُلْ هذِهِ سَبِيلِى أَدْعُوا إِلىَ اللَّهِ عَلى‏ بَصِيرَةٍ أَنَا وَمَنِ اتَّبَعَنِى؛(21)

بگو: اين است راه من، كه من و هر كس پيروى‏ام كرد، با بينايى به سوى خدا دعوت مى‏كنيم، در اين محور، شيوه‏هاى عملى و جزئى از اين قرارند:

محور دوم دعوت پيامبر اسلام بر پايه‏هاى زير استوار است:

1 . استدلال منطقى و فطرى

گفتارها و حتى برخى كردارهاى نبى گرامى اسلام در طول زندگى پرحادثه‏اش مشتمل بر استدلال‏هاى متين و برهان‏هاى فطرت پسند است. پيامبر با اين استدلال‏ها آهنگ متزلزل ساختن ساختار پوچ عقايد مشركان را داشته و از طريق بيدار كردن فطرت پاك آدمى، سعى در آمادگى او براى پذيرش حقيقت مى‏نمايد؛ گاهى وجود خداوند را براى خلقت آسمان و زمين غير قابل ترديد مى‏شمرد:

أَفِى اللَّهِ شَكٌّ فاطِرِ السَّمواتِ وَالأَرضِ؛(22)

آيا در وجود خدايى كه آفريننده آسمان‏ها و زمين است ترديدى وجود دارد؟!

و گاهى خدايان دروغين را از آفرينش مگسى عاجز مى‏داند:

إِنَّ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ لَنْ يَخْلُقُوا ذُباباً وَلَوِ اجْتَمَعُوا لَهُ؛(23)

كسانى را كه جز خدا مى‏خوانيد حتى مگسى نمى‏آفرينند، هرچند براى آن اجتماع‏كنند. و گاهى وجود خدايان متعدد را مايه تباهى هستى مى‏شمرد، در حالى كه نظام آسمان و زمين بس استوار و متقن است.

لَوْ كانَ فِيهِما آلِهَةٌ إِلّا اللَّهُ لَفَسَدَتا؛(24)

اگر در آسمان‏ها و زمين خدايانى جز الله بودند جهان به تباهى كشيده مى‏شد.