آشنایی با قرآن

مرتضی مطهری

جلد 7 -صفحه : 182/ 139
نمايش فراداده

دو معنا براى " يوم التغابن "

معناى اول

يك لقب ديگر قيامت كه قرآن ذكر فرموده است " يوم التغابن " است . تغابن از ماده " غبن " است . " غبن " داريم و " غبن " كه معانى نزديك به هم دارند . اين مصرع از صبيان است :

" غبن در زرها زيان است و غبن در رايها " .

اين ديگر اصطلاح بازارى است كه در يك معامله و داد و ستدى كه كسى انجام مى دهد اگر كمتر از آنچه كه داده است بگيرد اسمش مى شود " غبن " . اين در مال است . اگر انسان در فكر ضرر كند مى شود " غبن " . به هر حال ماده " غبن " مربوط به از دست دادن سرمايه است . قيامت روز " تغابن " است .

" تغابن " به اصطلاح علماى صرف از باب " تفاعل " است و در معناى باب " تفاعل " اشتراك است . وقتى كه دو نفر يا بيش از آن در كارى شركت داشته باشند گاهى آن را در باب " تفاعل " بيان مى كنند . " تضارب زيد و عمرو " يعنى زيد و عمرو هر دو در عمل زدن شريك هستند . " تغابن " يعنى مشاركت كردن در غبن .

بعضى از مفسرين جنبه باب تفاعل اين كلمه را درنظر نگرفته اند و همين قدر گفته اند كه روز قيامت روز غبن است روز مغبونيت است به اين معنا كه هر كسى احساس مغبونيت مى كند هم سعيد احساس مغبونيت مى كند و هم شقى .

يك مثال عادى بازارى مى زنيم . اگر معامله يك زمين پيش بيايد عده اى آن را مى خرند و عده ديگرى سرمايه خودشان را صرف آن نمى كنند و صرف چيز ديگرى مى كنند . بعد كه اين زمين ترقى مى كند هر دو دسته احساس مغبونيت و ناراحتى مى كنند .

آن كسى كه نخريده احساس مغبونيت مى كند كه عجب معامله مفتى پيش آمد و انجام ندادم و آن كسى هم كه معامله كرده است باز ناراحت است كه چرا كم خريدم اى كاش بيشتر مى خريدم .