قلب عالم امكان و قلب قرآن و ليله القدر

انسان كامل قلب عالم امكان است و قلب برزخ بين ظاهر و باطن است و همه قواى روحانى و جسمانى از او منشعب و از او فيض به آنها مى رسد انسان كامل كه واسطه فيض است و از او به ديگر شعب قواى روحانى و جسمانى فيض مى رسد جالس در حد مشترك بين عالم ملك و ملكوت است كه با هر يك آن دو به وجهى مشارك است هم مانند ملائكه مطلع بر ملكوت سموات و ارض است و نصيبى از ربوبيت دارد و هم چون بشر است كه مطعم و مشرب و منكح دارد . هر چند هر انسانى را نصيبى از ربوبيت است لكن مرتبه تامه آن انسان كامل را است چنانكه عبوديت او نيز عبوديت تامه است . ادراك مراتب پنجگانه قلب كه قلب نفسى و قلب حقيقى متولد از مشيمه جمعيت نفس و قلب متولد از مشيمه روح يعنى قلب تجلى وجودى باطنى و قلب جامعه مسخر بين حضرتين يعنى حضرت اسم ظاهر و حضرت اسم باطن و قلب احدى جمعى محمدى صلى الله عليه و آله كه در فصل پنجم از فصول فاتحه([ مصباح الانس]) شرح مفتاح الغيب مبين است در اين مقام ضرورى است و الله واسع عليم . اين انسان كامل كه قلب عالم امكان است صاحب مرتبه([ كن]) است . صاحب([ فتوحات مكيه]) در باب سيصد و شصت و يك آن در اين معنى پس از تمهيد مطالبى افاده مرده است كه : ([ فبالانسان الكامل ظهر كمال الصوره فهو قلب لجسم العالم الذى هو كل ما سوى الله و هو بيت الحق الذى قال فيه([ : و وسعنى قلب عبدى المؤمن]) فكانت مرتبه الانسان الكامل من حيث انه قلب