منظم دارند و در تحت فرمان و قدرت يك نيرو اداره مى شوند.
بطور مثال : مى توان به نظم در جريان خون مغز اشاره كرد. ميزان جريان خون مغز اساساً به وسـيله تراكم گاز كربنيك و اكسيژن تنظيم مى گردد. افزايش كربنيك و نيز كاهش اكسيژن هر دو سبب گشادى عروقى مغز مى شوند، بنابراين هر گاه جريان خون مغز كُند شود، سبب ازدياد گاز كربنيك و كاهش تراكم اكسيژن مى گردد و در اين موارد جريان خودبخود افزايش يافته و بدين ترتيب اختلالى كه ايجاد شده از بين مى رود. بنابراين در مغز نيز مكانيزم تنظيم خودكار و مـوضـعـى وجـود دارد و شـدّت جـريـان خون را متناسب با احتياجات متابوليسمى خود تنظيم مى كند.(15)
در نـبـاتـات و گـيـاهان كوچك و بزرگ هم اين نظم و هماهنگى برقرار است . براى ساختن گياه عناصرى مثل اكسيژن ، ئيدروژن ، كربن و ... دست بدست هم مى دهند و مى دانيم اين اتفاق عناصر بـدون هـمـكـارى خـورشيد و گردش منظم زمين و مراقبت آتمسفر و همكارى باد و باران بى نتيجه است . اين هماهنگى و نظم ، بشر را به تفكر توحيدى مى رساند.(16)
بـراسـاس نـظـم و تـرتـيـب اسـت كـه تـوليـد مـثـل ، تـقـسـيـمـات سـلولى ، نـمـو و تشكيل اجزاى مختلف گياه هميشه بطور منظم و ثابت انجام مى يابد.
بـراى اشـاره بـه نـظـم در زنـدگـى حـيـوانـات ، زنـبـور عسل و موريانه را بطور مثال مى آوريم :
كـنـدوى عـسـل ، يـكـى از مـيدانهاى پر فعاليت زندگى است . دقت در زندگى اين حشره ما را به دنـيـاى عـظـيـمـى رهـنـمـون مـى سـازد. سـازمـان وسـيـع ، زنـدگـى مـنـظـم ، تـمـدن كامل ، حكومت مقتدر، نبوغ فوق العاده ، صنعت دقيق و متقن ، هوش سرشار و بالاخره فلسفه كار و فـعـاليـت خـسـتـگـى نـاپـذيـر را در درون تـاريـك كـنـدوى عسل مشاهده مى كنيم .
زنبور كارگر بينى و گوش ندارد ولى در عوض شاخكهاى آن داراى هزارها عضو كوچك است كه حـسّ بـويـايـى و شـنـوايـى در آن تـعبيه شده است . سراسر اين شاخكها را موهاى بسيار ريزى پوشانده كه زنبور به كمك آنها راه خود را در تاريكى پيدا مى كند.(17)
مـوريـانـه هـا در خـانـه هـاى مـحـكـم و بـزرگـى زنـدگـى مـى كـنـنـد كـه 6 الى 7 مـتـر طـول دارد.
از مـصـالح بـسيار كم ساخته شده و هر لانه حدود 2 تا 3 ميليون موريانه را در خود جـاى مـى دهـد.
ساختمان اين خانه هاى چند طبقه گاهى به 13 طبقه مى رسد و در ورودى ساختمان در بـالاى عـمـارت قـرار دارد. نـظـم و تـرتـيـب در زنـدگـى آنـهـا از مسائل اساسى است .(18)
بخش عظيمى از دستورها و سفارشهاى قرآن كريم در راستاى منظم كردن افكار، گفتار و كردار پيروان خويش است . اميرمؤ منان على (ع ) درباره اين كتاب آسمانى مى فرمايد:
(اَلا اِنَّ فيهِ عِلْمَ ما يَاءْتى وَ الْحَدِيثَ عَنِالْماضى وَ دَواءَ دائِكُمْ وَنَظْمَ ما بَيْنَكُمْ) (19)
آگـاه بـاشـيـد كه آگاهى نسبت به آينده و خبر از گذشته و شفاى دردها و نظم زندگى روزمره شما در قرآن است .
بيان قرآن درباره نظم را مى توان به دو بخش تقسيم كرد:
در ايـن بـخـش قـرآن نـظم حاكم بر هستى را تشريح كرده و به انسانها سفارش مى كند كه در بـاره آن بـيـنديشند تا به طراح زبردست آن (يعنى خداى تعالى ) پى ببرند و در اين راستا، گـاه از فـرود آمدن باران و رويش و رشد گياهان سخن مى گويد و گاه عظمت كوهها و درياها را بـه يـاد مـى آورد، زمانى از شگفتى موجودات جاندار سخن مى راند و در بسيارى از مواقع ، آمد و شد شب و روز، فراوانى پديده هاى هستى و بيشمارى نعمتهاى الهى را در لابلاى آيات مى آورد. بطور مثال مى فرمايد:
(اِنَّ فـى خـَلْقِ السـَمـواتِ وَ اْلاَرْضِ وَ اخـْتـِلافِ الْلَّيـْلِ وَ النَّهـارَِلايـاتٍِلاُولىِ اْلاَلْبابِ) (20)
در آفرينش آسمانها و زمين و آمد و شد شب و روز، نشانه هايى براى خردمندان است .