وناتوانى وتنبلى وترسوئى وگرانى بدهكارى و... (بحار:86/186)
و در حديث آمده : «لاتنقش الشوكة بالشوكة فانّ ضلعها معها» : هرگز خار را به وسيله خار بيرون مياور ،
كه خار ، كجيش را با خود دارد . (نهاية ابن اثير)
و از اين معنى است سخن اميرالمؤمنين(ع) ـ در بيان انزجار خود از ياران ، در ماجراى حكمين ـ : «اريد أن
أداوى بكم وأنتم دائى ، كناقش الشوكة بالشوكة وهو يعلم أنّ ضلعها معها» . (نهج:خطبه 121)
دنده . ج: اضلاع واضلع وضلوع .
امام صادق (ع) : «اوحى الله الى ابراهيم(ع) ـ عند ما شكى الى الله ايذاء سارة له ـ انما مثل المرأة مثل
الضلع العوجاء : ان تركتها استمتعت بها ، وان اقمتها كسرتها» . (بحار: 12/97)
وفى الاضلاع فيما خالط القلب اذا كسر منها ضلع فديته خمس وعشرون دينارا ونصف ، ودية نقل عظامه سبعة
دنانير ونصف ، ودية موضحته ربع دية كسره ، ونقبه مثل ذلك ، وفى الاضلاع مما يلى العضدين دية كل ضلع
عشرة دنانير اذا كسر ، ودية صدعه عشر دنانير ، ودية نقل عظامه خمس دنانير ، وموضحة كل ضلع ربع دية
كسره : ديناران ونصف ، فان نقب ضلع منها فديته ديناران ونصف ، وفى عيبه اذا برىء الرجل مائة دينار
وخمسة وعشرون ديناراً . (بحار:104/418)
گمراهى . آب جارى زير سنگ كه آفتاب بر آن نتابد .
جِ ضلع ، دنده ها .
بسيار گمراه . علىّ (ع) : «لكانّى انظر الى ضلّيل قد نعق بالشام وفحص براياته فى ضواحى كوفان ...» . (نهج:خطبه 101)
فراهم آوردن چيزى را به چيزى . پيوستن . ضم كردن چيزى به چيزى .
ضمة . پيش . اعراب در بر . اين اعراب را ضم گويند كه به ضم الشفتين ، يعنى فراهم آمدن هر دو لب حاصل گردد
.
جِ ضمير . درونها . باطنها . اميرالمؤمنين (ع) : «عند تصحيح الضمائر تغفر الكبائر» . (بحار: 78/90)
مرهم جراحت . مرهم نهادن بر زخم .
نهان ، خلاف عيان . مال رفته كه اميد برگشتن آن نباشد . موعود كه اميد از آن نتوان داشت .
بعهده گرفتن يا بعهده داشتن . ودر اصطلاح فقها «هو التعهد بالمال من البرىء» .
بعهده گرفتن شخصى كه خود مديون نيست مالى را از جانب كسى بديگرى . وبايد ضامن عاقل وبالغ ورشيد وآزاد
باشد يا اگر بنده بود باذن مولى ضمانت كند . شرط نيست كه وى طلبكار وبدهكار را به نام ونشان بشناسد
بلكه كافى است كه آندو را از يكديگر تميز دهد . وبايستى عقد ضمانت به ايجاب از طرف ضامن وقبول از سوى
طلبكار انجام شود . وبايد ضامن از نظر مالى متمكن بود يا اينكه طلبكار او را در عين فقر قبول داشته
باشد . (لمعه دمشقيه)
اميرالمؤمنين (ع) فرمود : چيزى را كه از عهده اداء آن برنيايى ضمانت مكن . (غرر)